Πώς να βοηθήσετε τα παιδιά σας να έχουν περισσότερη αυτάρκεια και ανεξαρτησία
Καινούργια σχολική χρονιά, ευκαιρία για περισσότερα βήματα αυτονομίας
Μεταξύ των πολλών καταστροφικών, μακροπρόθεσμων επιπτώσεων του Covid-19, η πανδημία έδωσε ένα αναπτυξιακό πισωγύρισμα εμποδίζοντας πολλά παιδιά να αναπτύξουν ανεξαρτησία και να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες.
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και οι καραντίνες έθεσαν επαχθή όρια στις σωματικές ελευθερίες των παιδιών, περιορίζοντας τις ευκαιρίες τους να κάνουν κάθε είδους πράγματα μόνα τους έξω από το σπίτι. Υπήρξαν κλειστά σχολεία και κατασκηνώσεις, καθώς και ακυρώσεις συναντήσεις παιχνιδιού, αθλητικών αγώνων και πάρτι γενεθλίων – σε μια λίστα χωρίς τέλος. Η επίτευξη ανεξαρτησίας είναι πολύ πιο δύσκολη όταν τα παιδιά δεν ξεφεύγουν ποτέ από τους γονείς και τους φροντιστές.
Τώρα, καθώς ξεκίνησε μια επιστροφή στην κανονική σχολική χρονιά, οι οικογένειες μπορεί να έχουν περισσότερες ευκαιρίες και το συναισθηματικό εύρος ζώνης, για να βοηθήσουν τα παιδιά να γίνουν πιο αυτάρκη.
Ένα βασικό κομμάτι ωριμότητας είναι να μάθεις πώς να λαμβάνεις ανεξάρτητες αποφάσεις και να πλοηγείσαι μόνος σου σε δύσκολες καταστάσεις όταν χρειάζεται. Το να διδάξετε σε έναν νήπιο να βάζει τα ρούχα του στη θέση τους ή να πηγαίνει το δικό του πιάτο στον νεροχύτη μπορεί να αισθάνεται πολύ μακριά από το είδος της ανεξαρτησίας που θα χρειαστεί να αποκτήσει στην εφηβεία και την ενήλικη ζωή, αλλά υπάρχει μια σύνδεση. Μαθαίνουν να εμπιστεύονται τα ένστικτά τους και να ασχολούνται, κυριολεκτικά και μεταφορικά, με τα δικά τους πράγματα.
Βλέπουν επίσης πώς η αυτάρκεια τα βοηθά να είναι μέρος μιας κοινότητας, οικογενειακή ή άλλη. Όταν ένα παιδί τακτοποιεί τα ρούχα του, οι γονείς του έχουν κάτι λιγότερο να κάνουν. Παίρνοντας φαγητό από έναν μπουφέ, μαθαίνουν μια νέα δεξιότητα, έτσι ώστε ένας γονέας να μπορέσει να τους στείλει πίσω για ένα πιάτο φρουτοσαλάτα ή ένα φλιτζάνι καφέ. Με άλλα λόγια, φροντίζουν τον εαυτό τους και τους άλλους. Η ανεξαρτησία επιτρέπει επίσης σε κάποιον να συνεισφέρει τις δεξιότητές του και την ηγεσία του στην επίλυση προβλημάτων, ατομικών και συλλογικών.
Ακολουθούν τρόποι προσέγγισης της ενθάρρυνσης της ανεξαρτησίας που στοχεύουν στην κάλυψη των ατομικών αναγκών κάθε παιδιού:
Πλαισιώστε τις νέες δεξιότητες ως οικοδόμηση σχέσεων με τους άλλους
Το να μάθουν πώς να φτιάχνουν ένα σακίδιο ή να βάζουν δημητριακά στο μπολ τους μπορεί να μετράει ότι τα παιδιά γίνονται πιο ανεξάρτητα, αλλά οι γονείς θα πρέπει να τα βοηθήσουν να δουν πώς αυτές οι φαινομενικά μικρές πράξεις τα συνδέουν με άλλους.
Εμείς οι άνθρωποι δεν επιδιώκουμε να είμαστε ανεξάρτητοι. Είναι αλήθεια βιολογικά, και είναι αλήθεια κοινωνικά καθώς λαχταράμε και απαιτούμε προσκόλληση σε άλλους ανθρώπους και σε θεσμούς – σπίτι, σχολείο, εργασία, κοινότητα, θρησκεία– που δίνουν νόημα και σκοπό στη ζωή μας.
Πλαισιώστε μια νέα δεξιότητα έτσι ώστε τα παιδιά να δουν ότι αναλαμβάνουν μεγαλύτερο ρόλο στις οικογένειες και τις κοινότητές τους. Για παράδειγμα, είναι καλό να γνωρίζουν ποιος αγόρασε το φαγητό που χρησιμοποιούν για να φτιάξουν μεσημεριανό. Εξίσου σημαντικό είναι να αρχίζουν να συνειδητοποιούν το πώς το φτιάχνοντας το δικό τους κρεβάτι ή το καθάρισμα του δωματίου τους διευκολύνει τα πρωινά για τους γονείς και τους φροντιστές; Εάν τα παιδιά σας πάνε μόνα τους στο σούπερ μάρκετ, μην ξεχάσετε να τα προετοιμάσετε να ασχοληθούν και να αλληλεπιδράσουν με άλλους. Κράτησαν την πόρτα ανοιχτή για το άτομο που ήταν πίσω τους; Είπαν παρακαλώ και ευχαριστώ;
Η εκμάθηση τέτοιων δεξιοτήτων έχει να κάνει με την κοινή ευγένεια, αλλά επίσης προετοιμάζει τα παιδιά για ένα πιο αλληλεξαρτώμενο μέλλον.
Μικρές αλλαγές
Μην βιαστείτε να αναπληρώσετε τον χαμένο χρόνο, λένε οι ειδικοί. Κινηθείτε αργά και σεβαστείτε τη συναισθηματική κατάσταση και την πρακτική ικανότητα του παιδιού. Τα παιδιά έχουν χάσει την αίσθηση της αυτοπεποίθησής τους. Προσπαθήστε να τα αφήσετε να ξεκινήσουν με κάτι στο οποίο θα πετύχουν, αντί να τα ρίξετε σε μια δύσκολη πρόκληση.
Με τα μικρά παιδιά, προσπαθήστε να ξεκινήσετε με κάτι τόσο βασικό όπως να τους ζητάτε να κάνουν απλές επιλογές. «Πείτε σε ένα νήπιο: Εδώ είναι δύο ζευγάρια παπούτσια που μπορείς να φορέσεις σήμερα. Ποιο θέλεις να φορέσεις;» Η λήψη μικρών αποφάσεων θα τα βοηθήσει να αισθάνονται πιο σίγουρα αναλαμβάνοντας μεγαλύτερη ευθύνη.
Ο συνδυασμός αυτών των ευθυνών με ένα νέο προνόμιο μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αισθάνονται καλά με τις αλλαγές. Ίσως δεν βοηθούν απλώς στο δείπνο, για παράδειγμα, αλλά και να αποφασίσουν τι θα φάει η οικογένεια.
Κάντε ένα βήμα πίσω
Οι ενήλικες πρέπει να δίνουν στα παιδιά χώρο να εξερευνήσουν την ανεξαρτησία τους.
Το κλειδί είναι οι γονείς να παρέχουν χώρο για την απαραίτητη δοκιμή και την πιθανότητα λάθους. Σκεφτείτε: «Εδώ είναι δύο ή τρία μέρη όπου μπορώ να επιτρέψω στα παιδιά μου να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες». «Ναι, θα υπάρξουν κάποια λάθη, αλλά τελικά θα πάει πιο γρήγορα». Αυτή μπορεί να είναι μια αυξανόμενη εμπειρία για όλους τους εμπλεκόμενους.
Βρείτε τρόπους για τα παιδιά να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες σε έναν τομέα που ενδιαφέρονται ήδη ή που τα βοηθά να επιτύχουν τους στόχους τους.
Βάλτε πρόγραμμα
Ποτέ μην υποτιμάτε τη δύναμη του οικογενειακού ημερολογίου, του διαγράμματος ή του «τροχού αγγαρείας». Βασιστείτε στα προγράμματα των παιδιών για να δημιουργήσετε ένα ημερολόγιο για νέες ευθύνες. Μια νέα σχολική χρονιά ξεκινά άρα είναι μια καλή στιγμή για επαναφορά.
Καλέστε μια οικογενειακή συνάντηση και πείτε: «Να τι πρέπει να κάνουμε στο σπίτι; Ποιο είναι το δικό σου κομμάτι;» Αυτές οι στιγμές βοηθούν τα παιδιά να δουν όλες τις εργασίες που βοηθούν στη διατήρηση της λειτουργίας του σπιτιού.
Οι μικροδουλειές είναι κάτι περισσότερο από αυθαίρετες εργασίες – είναι πράξεις αλληλεξάρτησης. Όταν τα παιδιά τακτοποιούν τα ρούχα τους ή ψήνουν κάτι με ελάχιστη βοήθεια, δεν είναι απλώς περήφανα που κατέχουν μια νέα εργασία. Νιώθουν επίσης καλά γιατί βρήκαν έναν νέο τρόπο να συμβάλλουν στη συλλογική ευημερία της οικογένειας.
