Πώς θα κάνετε τα παιδιά σας επιφυλακτικά απέναντι στους αγνώστους (αλλά όχι παρανοϊκά)
Προσπαθήστε να θέσετε κάποια όρια χωρίς να τους μεταδώσετε τις φοβίες σας.
Σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, συγκεκριμένα στην εποχή που εμείς ήμασταν ακόμα παιδιά, κάπου στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, παίζαμε σε γειτονιές και πάρκα με τους φίλους μας, ακόμα και αν δεν ζούσαμε σε χωριό αλλά σε κάποια μεγάλη πόλη. Και παρόλο που ως παιδιά ακούγαμε πού και πού τη (ρατσιστική, όπως συνειδητοποιούμε εκ των υστέρων) φοβέρα «θα σε πάρουν οι γύφτοι», είχαμε το ελεύθερο να κόβουμε βόλτες με τα ποδήλατά μας ή τουλάχιστον δεν χρειαζόταν να περιμένουμε μέχρι… το λύκειο για να πάμε μόνοι μας στο σχολείο και στο φροντιστήριο.
Κάπου στην πορεία, λίγο τα δυσάρεστα έως τραγικά περιστατικά με θύματα παιδιά που άρχισαν να γίνονται γνωστά μέσα από τα μίντια και, αργότερα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνοντας την εντύπωση ότι συμβαίνουν πιο συχνά από ό,τι στην πραγματικότητα, λίγο η αίσθηση ότι «δεν μπορούμε πια να κοιμόμαστε με ξεκλείδωτες πόρτες όπως παλιά», όταν γίναμε εμείς οι ίδιοι γονείς η φράση «μη μιλάς σε αγνώστους» έγινε ψωμοτύρι.
Άλλωστε, ακόμα κι αν γνωρίζουμε ότι τα περιστατικά απαγωγής και κακοποίησης από αγνώστους σπανίζουν και ακόμα κι αν ξέρουμε πως τα περισσότερα από αυτά συμβαίνουν μέσα στους «φιλόξενους» κόλπους της οικογένειας, ποιος από εμάς δεν θυμάται ένα τουλάχιστον περιστατικό με «ανώμαλο» που είχε στηθεί έξω από το σχολείο ή την παιδική χαρά της γειτονιάς τους, επιδεικνύοντας, ευκαιρίας δοθείσης, τα «προσόντα» του;
Πώς όμως θα προστατέψουμε τα παιδιά μας σήμερα από επιδειξιομανείς και άλλους επικίνδυνους αγνώστους, χωρίς να τα φυλακίσουμε στο σπίτι ή να τα γεμίσουμε φοβίες;
-Τους εξηγούμε τι σημαίνει «επικίνδυνος άγνωστος»: Μπορεί στο μυαλό τους να του έχουν δώσει μορφή τέρατος, όμως είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε στα παιδιά μας ότι ένας «επικίνδυνος άγνωστος» μπορεί κάλλιστα να είναι εμφανίσιμος και καλοντυμένος, ή ακόμα και γυναίκα, και πως η συμπεριφορά του, όχι τόσο η εξωτερική εμφάνισή του, είναι αυτή που θα δείξει τις προθέσεις του.
-Τους ξεκαθαρίζουμε ότι δεν είναι όλοι οι άγνωστοι «επικίνδυνοι»: Για την ακρίβεια, ακόμα και ένας εντελώς άγνωστος άνθρωπος μπορεί να τους βοηθήσει σε μια δύσκολη στιγμή, όπως όταν έχουν χάσει το δρόμο ή αν χτυπήσουν στη διάρκεια του παιχνιδιού. Αυτοί μπορεί να είναι, για παράδειγμα, οι υπάλληλοι ενός καταστήματος που φορούν ταμπελάκι με το όνομά τους ή ο αστυνομικός στο τμήμα της περιοχής.
-Τους μιλάμε για «ύποπτες» συμπεριφορές: Λέμε στα παιδιά μας ότι ένας ενήλικας είναι φυσιολογικό να ζητήσει βοήθεια μόνο από ενήλικες. Έτσι, αν για παράδειγμα τα πλησιάσει κάποιος στο δρόμο και τους ζητήσει να τον βοηθήσουν να «βρει το σκυλάκι του», το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να τον παραπέμψουν στη φιλοζωική της περιοχής. Είναι σημαντικό, επίσης, να πούμε στα παιδιά μας ότι ένας «ακίνδυνος άγνωστος» ποτέ δεν θα τους ζητήσει να κρατήσουν κάποιο μυστικό ή δεν θα επιχειρήσει να τα ξεμοναχιάσει. Αν κάνει έστω και την παραμικρή χειρονομία που θα τους προκαλέσει αμηχανία, πρέπει αμέσως να απομακρυνθούν από κοντά του.
-Παίζουμε μαζί τους παιχνίδια ρόλων: Προσποιούμαστε ότι είμαστε εμείς ένας «επικίνδυνος άγνωστος», που τους υπόσχεται π.χ. γλυκίσματα στην παιδική χαρά, και τους καθοδηγούμε έτσι ώστε να τον αποφύγουν διακριτικά ή, αν εκείνος προσπαθήσει να τα αρπάξει, να αμυνθούν (σε αυτή την περίπτωση, ίσως χρειαστεί να θυσιάσουμε τα «καλάμια» μας!).
-Διδάσκουμε στα παιδιά μας τι σημαίνει «όρια»: Τονίζουμε ότι κανένας ενήλικας δεν έχει εξουσία στο σώμα τους και πως κανένας δεν μπορεί να τα πιέσει να τον αγκαλιάσουν ή να τον φιλήσουν, ακόμα και αν είναι ένας θείος τους (άλλωστε, είπαμε, τα περισσότερα περιστατικά συμβαίνουν εντός της οικογένειας!). Πείτε τους ότι έχουν κάθε δικαίωμα να φωνάξουν «όχι!» αν κάποιος επιχειρήσει να παραβιάσει τα προσωπικά τους όρια. Μιλήστε τους, επίσης, για τα γεννητικά τους όργανα χρησιμοποιώντας «κανονικές» λέξεις και τονίστε ότι κανένας άλλος δεν έχει δικαίωμα να τα αγγίξει.
-Ενθαρρύνετέ τα να κάνουν φίλους: Σειρές όπως το «Stranger Things», παρά το στοιχείο της φαντασίας που τις χαρακτηρίζει, περνούν ένα σημαντικό μήνυμα: οι παρέες μπορεί να αποδειχθούν ακόμα και σωτήριες για τη ζωή ενός παιδιού. Ένα παιδί που κυκλοφορεί στο δρόμο ολομόναχο και όχι περιτριγυρισμένο από φίλους είναι πολύ περισσότερο ευάλωτο σε «επικίνδυνους αγνώστους».