Ο μουσικός-συνθέτης Στέργιος Γαργάλας μας μιλάει για τη σημασία της μουσικής στα παιδιά
Με αφορμή το μουσικό παραμύθι «Οι περιπέτειες του Ηρακλή»
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη μουσική και από πότε χρονολογείται αυτή η αγάπη;
Τη μουσική την αγάπησα από μικρό παιδί. Στα καταστήματα παιχνιδιών που πηγαίναμε με τους γονείς μου, την προσοχή πάντα μου έκλεβαν οι μινιατούρες από μουσικά όργανα. Η μητέρα μου δεν άργησε να με γράψει σε μαθήματα βιολιού. Από την ηλικία των 6 ετών ξεκίνησα και από τότε (βέβαια, με τα πάνω μου και τα κάτω μου) δεν σταμάτησα στιγμή να παίζω, να μελετώ, να συνθέτω και να αγαπώ αυτό που κάνω.
Πώς είναι η εμπειρία σας ως καθηγητής μουσικής σε παιδιά; Από ποια ηλικία μπορεί να αρχίσει ένα παιδί να ασχολείται με τη μουσική;
Διδάσκοντας σε μικρά παιδιά, ουσιαστικά μεγαλώνεις μαζί τους, διδάσκεσαι ο ίδιος από την ευρηματικότητα και τη φαντασία τους, αλλά το σπουδαιότερο είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια βλέπω την επίδραση της μουσικής στα παιδιά, η οποία είναι κάποιες φορές εντυπωσιακή. Φυσικά, είναι και η πορεία ορισμένων ταλαντούχων μαθητών που κατακτούν διπλώματα και βραβεία, η οποία είναι πολύ συγκινητική.
Η κατάλληλη ηλικία για να αρχίσει ένα παιδί μουσική είναι από πέντε-έξι ετών, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι και οι μεγαλύτεροι δεν μπορούν να αρχίσουν να μαθαίνουν ένα όργανο ή μουσική. Υπάρχουν παραδείγματα γονέων που πήγαιναν τα παιδιά τους στο ωδείο και αντί να τα περιμένουν έξω από την αίθουσα, άρχισαν οι ίδιοι μαθήματα μουσικής και μάλιστα τελείωσαν τις σπουδές τους με πτυχίο ή και δίπλωμα.
Τι εφόδια προσφέρει η εκμάθηση μουσικής σε ένα παιδί;
Οφέλη, ουσιαστικά, που προσφέρει η μουσική στα παιδιά, άρα κατά προέκταση εφόδια για τη ζωή τους, χωρίς να παίζει ρόλο αν ασχοληθούν επαγγελματικά ή όχι με τη μουσική.
Βάσει επιστημονικών μελετών, αλλά και από την πείρα μου, η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου μπορεί να βελτιώσει την προσοχή των παιδιών, τον συναισθηματικό έλεγχο αλλά και να μειώσει το άγχος. Η μουσική λένε ότι:
Διεγείρει τις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το διάβασμα, τα μαθηματικά και τη συναισθηματική ανάπτυξη, βελτιώνει τη μνήμη, ενισχύει την κοινωνικότητα, την υπομονή, και τη συνεργασία, την αυτοπεποίθηση, καθώς τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να δημιουργήσουν κάτι μόνα τους, την πειθαρχία και συγκέντρωση, γιατί τα παιδιά μαθαίνουν γρήγορα ότι για να έχουν αποτέλεσμα πρέπει να επιμείνουν και να μην τα παρατήσουν, τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, και την έκφραση, στοιχεία βασικά της σύγχρονης κοινωνίας.
Ακόμη και για αύξηση της νοημοσύνης έχουν γραφεί αρκετά, αλλά εγώ θα ήθελα να σταθώ σε κάτι που έλεγε ο μεγαλύτερος φιλόσοφος, ίσως, όλων των εποχών, ο Πλάτωνας, «Η εκπαίδευση στη μουσική είναι ανάγκη επιτακτική γιατί περισσότερο από οτιδήποτε στον κόσμο ο ρυθμός και η αρμονία επηρεάζουν το ενδότερο κομμάτι του εαυτού μας, και ο καθένας από εμάς θα πρέπει να ξέρει πώς να το χαλιναγωγήσει». Ξέρετε, στην αρχαία Ελλάδα, η μουσική ήταν υποχρεωτικό μάθημα εκπαίδευσης αλλά και σήμερα σε πολλές άλλες χώρες.
Στην προσωπική σας καλλιτεχνική δουλειά τι προτιμάτε, τη σύνθεση μουσικής ή τη σύνθεση για τραγούδια;
Μου αρέσουν εξίσου και τα δύο, αφού στη σύνθεση της μουσικής πρέπει εσύ ο ίδιος να παράγεις εικόνες, συναισθήματα, πλοκή κ.λπ., ενώ στη σύνθεση για τραγούδια η εικόνα σου παρέχεται, είναι το υλικό που ντύνεις με μουσική! Άλλωστε, και τα δύο έχουν να κάνουν με μουσική, στη μία περίπτωση ένα κομμάτι είναι ορχηστρικό, στη δεύτερη συνοδεύεται με λόγια. Το ένα είναι πιο ονειρικό, πιο ταξιδιάρικο, το άλλο πιο άμεσο και επικοινωνιακό.
Θα έλεγα ότι βλέπω τη μουσική ως μία δύναμη που, είτε με λόγια είτε χωρίς λόγια, δημιουργεί μια εικόνα στον νου μας, στα συναισθήματά μας, γι’ αυτό και συνδυάζεται με άλλες τέχνες, όπως ο κινηματογράφος. Φανταστείτε μια ταινία, ένα βίντεο (και παιδικό) χωρίς μουσική… Ακόμα και στον βουβό κινηματογράφο, υπήρχαν μουσικοί επί σκηνής για να συνοδεύουν τις εικόνες.
Πείτε μας κάποιες από τις συνεργασίες σας που ξεχωρίζετε;
Κάθε συνεργασία με όλους τους καλλιτέχνες ήταν ξεχωριστή, από τον Νίκο Παπάζογλου και τον Σωκράτη Μάλαμα, με τους οποίους ξεκίνησα τις συνεργασίες, τον Διονύση Σαββόπουλο, τη Χαρούλα Αλεξίου, την Ιταλίδα Milva, που γνώρισα στην πορεία, τον Γιώργο Νταλάρα, την Ελένη Τσαλιγοπούλου, τον Γιάννη Κότσιρα, ποιον να πρωτοαναφέρω; Είναι όλη η σύγχρονη έντεχνη μουσική σκηνή! Θα ήθελα, όμως, να αναφέρω την ιδιαίτερη σχέση και την αγάπη για τον Μάνο Ελευθερίου, τον Θάνο Μικρούτσικο, τον Δημήτρη Μητροπάνο, τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και το πόσο θα μου λείψουν, και ιδίως στον σύγχρονο μουσικό πολιτισμό μας.
Πώς προέκυψε ο Ηρακλής; Μιλήστε μας λίγο για τις περιπέτειές του;
Δουλεύοντας με παιδιά σχεδόν 35 χρόνια, ήθελα να γράψω μουσική που να σέβεται και να ταιριάζει στον ιδιαίτερο κόσμο και τις ικανότητές τους. Σκεπτόμενος και τη ενδιάθετη αγάπη τους προς τη φύση και τα ζώα, γεννήθηκε σιγά σιγά η ιδέα μιας χαρούμενης παρέας με παιδιά και πρωταγωνιστή τον Ηρακλή, έναν σκύλο, ο οποίος ξεκινά το ταξίδι του από την Αθήνα και ταξιδεύει σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και στο εξωτερικό, φτάνοντας μέχρι την Ινδία, και ακούει τις ιστορίες των ζώων που συναντά, τα πάθη, τα προβλήματα και τα κατορθώματά τους, μαθαίνοντας και μεταδίδοντας ταυτόχρονα οικολογικά μηνύματα αλλά και φιλίας, συνεργασίας, προσπάθειας, αυτογνωσίας κ.λπ.
«Παίζετε» μουσική με τα παιδιά σας;
Στο σπίτι έχουμε αρκετά μουσικά όργανα, αρκετά κρουστά, ξυλόφωνα, φλογέρες, βιολιά, όλα αυτά τα «εργαλεία» με τα οποία πρωτογνωρίζει κανείς τη μουσική. Τα απογεύματα με τις μικρές ακούμε μουσική, που τους αρέσει πολύ, και χορεύουν και τραγουδούν χτυπώντας ρυθμικά τα κρουστά τους και παίζουν με τα όργανα.
Από πού αντλείτε έμπνευση για τη δουλειά σας;
Από το καθετί. Οτιδήποτε μπορεί να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για δημιουργική έμπνευση, αρκεί κάποιος να έχει την ηρεμία και τη διάθεση να «ακούσει» και να δει τα μηνύματα. Μπορεί να είναι μια εικόνα που θα δεις στην παιδική χαρά, στο σπίτι, στη δουλειά, στον δρόμο, οπουδήποτε, και αυτό να είναι αστείο ή σοβαρό, μπορεί να ακούσεις κάτι στο ραδιόφωνο, παίζοντας με τα παιδιά στο σπίτι, μπορείς ακόμα και να διαμαρτυρηθείς με τη μουσική. Όλα είναι εικόνες που θα ήθελες να περιγράψεις με μουσική.
Πώς βλέπετε την πανδημία του κορωνοϊού να επηρεάζει τον κόσμο και το μέλλον της τέχνης;
Η πανδημία ανάγκασε τον κόσμο να προχωρήσει σε δραστικές αλλαγές, από τον τρόπο καθημερινής υγιεινής μέχρι τις κοινωνικές και επαγγελματικές εκδηλώσεις. Σε συνδυασμό και με την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας και των επιστημών, πιστεύω ότι θα επηρεαστούν και οι τέχνες, οι φορείς των οποίων αναγκάζονται να μπουν σε μία νέα εποχή, με δυσκολότερα μέσα, με εξίσου, όμως, αν όχι πιο δυνατά, κοινωνικά μηνύματα. Η τέχνη είναι πάντοτε παρούσα, σε όλες τις κρίσεις, πόσο μάλλον τώρα που οι άνθρωποι αναγκάζονται να απομονωθούν στις εστίες τους.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Ήδη ετοιμάζω τη συνέχεια του Ηρακλή, σε νέες περιπέτειες, αλλά και άλλα παιδικά παραμύθια και τραγούδια, πάντα με ζωντανά – φυσικά μουσικά όργανα, ώστε να δώσουμε στα παιδιά τον πραγματικό, τον φυσικό ήχο κάθε οργάνου. Όπως και στο CD του Ηρακλή που δεν υπάρχει τίποτα ψεύτικο, έτοιμο ηλεκτρονικό, ακόμα και τη φύση, δηλαδή τους ήχους της φύσης, θάλασσα, ζώα, κίνηση κ.λπ., όλα τα κάνουν και τα μιμούνται παιδιά, συμμετέχοντας αλληλεπιδραστικά σε ταξίδια μουσικής και φαντασίας.
Περισσότερα για τον «Ηρακλή» αλλά και τον Σέργιο Γαργάλα στο site του musictales.gr