Οι κοινωνικές δεξιότητες των νηπίων είναι σημαντικό εφόδιο για όλη τους τη ζωή
Και κάποιες μπορούμε, παράλληλα με το νηπιαγωγείο, να τις διδάξουμε και στο σπίτι
Η κοινωνία μας που κινείται σε γρήγορους ρυθμούς μας δίνει την εντύπωση ότι το παιδί πρέπει να αποκτήσει περισσότερες ακαδημαϊκές δεξιότητες, όσο νωρίτερα γίνεται.
Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι οι κοινωνικές δεξιότητες που κατακτά τα πρώτα χρόνια της ζωής του, μέσα από την αργή, απλή διαδικασία του παιχνιδιού και της αλληλεπίδρασης, της επαφής με την οικογένειά του και της προσοχής που δίνει στον κόσμο γύρω του θα το εξυπηρετήσουν περισσότερο και για περισσότερα χρόνια στο μέλλον.
Το νηπιαγωγείο είναι μια εξαιρετικά σημαντική εκπαιδευτική βαθμίδα, όχι τόσο για το γνωστικό περιεχόμενο που προσφέρει στα παιδιά αλλά επειδή αποτελεί το πρώτο τους βασικό περιβάλλον αλληλοεπίδρασης στο οποίο εξασκούν την κοινωνικότητά τους.
Στη μελλοντική εξέλιξη ενός νηπίου, δεν έχει τόση σημασία το αν ξέρει να διαβάζει ή να μετράει, ή η οικονομική κατάσταση των γονιών του, όσο το αν έχει υψηλές κοινωνικές δεξιότητες.
Αυτό έχει δείξει μια έρευνα που, λαμβάνοντας υπόψη της διάφορους παράγοντες, όπως η οικογενειακή οικονομικοκοινωνική κατάσταση και οι πρώιμες επιδόσεις των παιδιών στην αριθμητική και τη γλώσσα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κοινωνικοποίησή τους συνδέεται πιο στενά με το πόσο ικανοποιημένα είναι από τη ζωή τους τα ίδια παιδιά όταν φτάνουν σε ηλικία 25 ετών.
Το νηπιαγωγείο εστιάζει σε πέντε κοινωνικές δεξιότητες που θα ωφελήσουν το παιδί σε όλη του τη ζωή, τις οποίες μπορούμε κι εμείς οι γονείς να καλλιεργούμε στο σπίτι:
1. Να συνεργάζεται με τα άλλα παιδιά στο παιχνίδι. Μέσα από το ομαδικό παιχνίδι το παιδί μαθαίνει να διαπραγματεύεται, να λύνει προβλήματα, να περιμένει τη σειρά του, να μοιράζεται και να πειραματίζεται. Ιδιαίτερα μέσα από το ελεύθερο, μη δομημένο παιχνίδι, όπου καλούνται να τα βγάλουν πέρα μόνα τους, χωρίς τη συνεχή καθοδήγηση ενηλίκων.
2. Να λύνει ένα πρόβλημα μόνο του. Συνήθως παρεμβαίνουμε εμείς, για παράδειγμα, σε μια σύγκρουση των παιδιών, μοιράζοντάς τους διαφορετικά παιχνίδια ή στέλνοντας το καθένα να παίξει σε διαφορετικό δωμάτιο. Την επόμενη φορά όμως, αντί να λύσουμε εξ ολοκλήρου το πρόβλημα εμείς, μπορούμε να κάνουμε στο παιδί μας την ερώτηση: «Τι πιστεύεις ότι θα μπορούσες να κάνεις για αυτό;». Διδάσκοντάς το πώς να λύνει ένα πρόβλημα, του διδάσκουμε παράλληλα πώς να αποτυγχάνει και να προσπαθεί ξανά. Του δείχνουμε ότι τα λάθη μας βοηθούν να μάθουμε και να προχωρήσουμε.
3. Να αναγνωρίζει τα συναισθήματα, τόσο τα δικά του όσο και των άλλων. Με αυτό τον τρόπο, γίνεται πιο εύκολη η συνύπαρξη μαζί τους. Μπορούμε για παράδειγμα να του πούμε: «Φαινόσουν τόσο χαρούμενος όταν κέρδισες, είχες ένα χαμόγελο μέχρι τα αυτιά!». Μπορούμε, ακόμα, να του μιλήσουμε για τα συναισθήματα με αφορμή μια ιστορία σε ένα βιβλίο ή μια ταινία, ρωτώντας το π.χ.: «Πώς πιστεύεις ότι ένιωσε όταν συνέβη αυτό;». Για την ακρίβεια, είναι ευκολότερο να μιλήσουμε στο παιδί μας για τα συναισθήματα των ηρώων μιας ιστορίας, στην οποία δεν εμπλέκεται άμεσα το ίδιο το παιδί.
4. Να βοηθάει τους άλλους. Ένα από τα πρώτα βήματα είναι κάθε φορά που βλέπουμε το παιδί μας να επιδεικνύει μια τέτοια συμπεριφορά, να το ενθαρρύνουμε να τη συνεχίσει. Μπορούμε επίσης να του δίνουμε απλές ευκαιρίες να βοηθήσει στο πλαίσιο της οικογένειας, π.χ. φέρνοντάς μας τα ρούχα για να ντύσουμε το μικρότερο αδερφάκι του, η βοηθώντας στη φροντίδα του κατοικίδιου.
5. Να ελέγχει τον παρορμητισμό του. Ο έλεγχος της συμπεριφοράς συνδέεται με τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα στη διάρκεια της νηπιακής ηλικίας – για την ακρίβεια, η ανάπτυξή του ολοκληρώνεται μετά την ενηλικίωση! Μπορούμε, ωστόσο, να μάθουμε σε ένα παιδί να κάνει υπομονή π.χ. για να πάρει ένα παιχνίδι ή να φάει ένα γλυκό. Σύμφωνα μάλιστα με το κλασικό πλέον πείραμα του ζαχαρωτού, τα νήπια που είναι σε θέση να αντισταθούν για λίγο απέναντι σε ένα ζαχαρωτό έχουν πιο αισιόδοξες προοπτικές μακροπρόθεσμα σε όλους τους τομείς της ζωής τους! Ένας από τους καλύτερους τρόπους να εκπαιδεύσουμε το παιδί μας στην υπομονή και τον μερικό έλεγχο της συμπεριφοράς του είναι μέσα από το παιχνίδι ρόλων, όπου το νήπιο καλείται να σκεφτεί προτού δράσει, να περιμένει τη σειρά του και να ακολουθήσει κανόνες.