Μύθοι και αλήθειες για τον διαβήτη κυήσης
Η εξειδικευμένη γιατρός απαντάει στις ερωτήσεις σας
Ο διαβήτης της κύησης είναι μια μεταβολική διαταραχή που παρουσιάζεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κύησης και μετά υποχωρεί, αλλά είναι ουσιαστικά ένα «καμπανάκι» για αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη (>30%), μεταβολικού συνδρόμου και καρδιαγγειακής νόσου στο μέλλον. Μας δίνεται λοιπόν μια ευκαιρία για πρόληψη, αν δράσουμε άμεσα και διατηρήσουμε ένα φυσιολογικό βάρος μετά την εγκυμοσύνη με σωστή διατροφή ΚΑΙ άσκηση.
1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ;
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι η πάθηση που χαρακτηρίζεται από τα αυξημένα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος. Η γλυκόζη προέρχεται από τις τροφές που τρώμε. Το πάγκρεας είναι ένα όργανο που βρίσκεται ακριβώς πίσω από το στομάχι και παράγει την ορμόνη ινσουλίνη. Η ινσουλίνη βοηθάει τα κύτταρα του σώματος να πάρουν τη γλυκόζη από το αίμα και να την χρησιμοποιήσουν για ενέργεια, ως «καύσιμο». Ο διαβήτης συμβαίνει όταν η γλυκόζη του αίματος αρχίζει να αυξάνεται πάνω από το φυσιολογικό.
Ο διαβήτης της κύησης (gestational diabetes) είναι μια μορφή διαβήτη που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνήθως στο δεύτερο τρίμηνο. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο πλακούντας παράγει ορμόνες που βοηθούν το έμβρυο να μεγαλώσει. Οι ορμόνες αυτές κάνουν την πιο δύσκολη τη δράση της ινσουλίνης στο σώμα με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδα της γλυκόζης (του σακχάρου) στο αίμα.
2. ΓΙΑΤΙ ΑΚΟΥΜΕ ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΟ ΣΑΚΧΑΡΟ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ; ΕΧΕΙ ΑΥΞΗΘΕΙ ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ Η ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ;
Δυστυχώς έχει αυξηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο η επίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη σε όλες τις ηλικίες. Πολλές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να βρίσκονται σε προδιαβητικό στάδιο και να μην το γνωρίζουν και να διαγνωσθούν για πρώτη φορά στην εγκυμοσύνη. Μια άλλη αιτία είναι το γεγονός ότι πολλές γυναίκες κυοφορούν σε μεγαλύτερες ηλικίες ή μετά από ορμονοθεραπεία, και τα δύο επιβαρυντικοί παράγοντες για την ανάπτυξη διαβήτη κύησης. Τέλος, σημαντικό ρόλο παίζει η αύξηση του σωματικού βάρους που παρατηρείται παγκοσμίως στις νέες γυναίκες.
3. ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΟΤΙ Ο Σ.Δ. ΚΥΗΣΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΣΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ. ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ΑΥΤΟ; ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΛΛΟΙ ΕΠΙΒΑΡΥΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ;
Η παχυσαρκία σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχει σχεδόν τριπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν 4πλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κύησης, ενώ ο κίνδυνος σε αυτές με Δείκτη Μάζας Σώματος >40 είναι 9πλάσιος!
Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι:
- • Ηλικία άνω των 35 χρόνων
- • Φυλή (λατίνοι, αφροαμερικάνοι)
- • Υπερβολική αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης
- • Ιστορικό προηγούμενης κύησης με διαβήτη. Στις γυναίκες αυτές ο κίνδυνος αυξάνεται σε 30-80% σε επόμενη κύηση.
- • Ιστορικό προ-διαβήτη/ αντίστασης στην ινσουλίνη προ εγκυμοσύνης
- • Ιστορικό κύησης με νεογνό άνω των 4 κιλών
- • Ιστορικό ανεξήγητου εμβρυϊκού θανάτου
- • Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- • Οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη (γονείς ή αδέλφια) ή διαβήτη κύησης
4. ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ; ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΠΟΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΥΣΗΧΗΣΟΥΝ ΜΙΑ ΕΓΚΥΟ ΓΥΝΑΙΚΑ;
Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Προληπτικά, όλες οι έγκυες γυναίκες πρέπει να ελέγξουν το σάκχαρο τους μόλις επιβεβαιωθεί η εγκυμοσύνη. Αν το σάκχαρο νηστείας είναι φυσιολογικό στο πρώτο τρίμηνο, ο επόμενος έλεγχος γίνεται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης. Το τεστ με το οποίο γίνεται η διάγνωση λέγεται «καμπύλη σακχάρου» (δοκιμασία γλυκόζης) γιατί αφορά την μέτρηση του σακχάρου πριν και μετά την πόση ενός υγρού με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Συνήθως χορηγούνται 75 γραμμάρια γλυκόζης και η μέτρηση γίνεται πριν τη χορήγηση, σε μία και σε δύο ώρες μετά.
Εξαίρεση αποτελούν οι γυναίκες που είναι παχύσαρκες, είχαν διαβήτη της κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή έχουν οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη. Αυτές πρέπει να ελέγχονται από την πρώτη επίσκεψη (πριν τη 12η εβδομάδα) με καμπύλη σακχάρου.
Αν το σάκχαρο ανέβει αρκετά πάνω από το φυσιολογικό μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως αυξημένη δίψα, συχνοουρία, μεγάλη κόπωση, αλλαγή στην όραση, συχνές ουρολοιμώξεις ή κολπίτιδες.
5. ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΩΡΟ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ Ή ΑΡΓΟΤΕΡΑ;
Ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης επηρεάζει την ανάπτυξη και ωρίμανση του εμβρύου και, μέσω επιγενετικών αλλαγών, επιδρά στον μεταβολισμό του μωρού και τον μετέπειτα κίνδυνο να αναπτύξει το ίδιο διαταραχές με το βάρος του ή/και διαβήτη.
Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις στη μωρό είναι:
Μεγάλη αύξηση του βάρους του. Η γλυκόζη περνά ελεύθερα τον πλακούντα αλλά όχι η ινσουλίνη της μητέρας. Έτσι το έμβρυο αναγκάζεται να αυξήσει την δική του παραγωγή ινσουλίνης. Αυτό οδηγεί στην αυξημένη πρόσληψη βάρους και εναπόθεση λίπους στο έμβρυο η οποία, αν υπερβεί κάποια όρια χαρακτηρίζεται ως έμβρυο μεγάλο για την ηλικία κύησης ή μακροσωμικό νεογνό (>4 κιλά βάρος τοκετού). Τα επίπεδα σακχάρου της μητέρας έχουν άμεση συσχέτιση με το βάρος του νεογνού.
Τα μεγάλα έμβρυα έχουν αυξημένο κίνδυνο για τραυματισμό και ασφυξία κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού γι’ αυτό και συχνά γίνεται επιλεκτική καισαρική τομή.
Υπογλυκαιμία αμέσως μετά τη γέννηση (λόγω της υπερπαραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας του νεογνού)
Ίκτερος και αναπνευστική δυσκολία, καρδιομυοπάθεια, χαμηλό ασβέστιο και μαγνήσιο αν ο διαβήτης είναι ανεξέλεγκτος.
Αυξημένη συχνότητα εμβρυικού θανάτου
Αυξημένος κίνδυνος για παιδική και εφηβική παχυσαρκία και ανάπτυξη διαβήτη στην ενήλικο ζωή.
6. ΤΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΧΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ;
Ο διαβήτης κύησης μπορεί να επηρεάσει την ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης καθώς σχετίζεται με
- • Δυστοκία (δύσκολος τοκετός με αυξημένη συχνότητα τραυματισμού του νεογνού) ή ανάγκη για καισαρική τομή λόγω του μεγάλου μεγέθους του νεογνού
- • Πρόωρο τοκετό
- • Προεκλαμψία (αυξημένη αρτηριακή πίεση και κυκλοφορικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της κύησης
Αν υπάρχει τακτική παρακολούθηση και έλεγχος του σακχάρου οι επιπλοκές αυτές μειώνονται σημαντικά.
Παραμένει όμως αυξημένος ο κίνδυνος για την ανάπτυξη διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία στις γυναίκες που έχουν εμφανίσει διαβήτη κύησης. Ο κίνδυνος αυτός εξαρτάται από το οικογενειακό τους ιστορικό, το αν θα χάσουν όλα τα κιλά της εγκυμοσύνης και τα διατηρήσουν ένα υγιές βάρος και από το αν θα θηλάσουν.
7. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΟΛΙΣ ΜΑΘΕΙ ΟΤΙ ΠΑΣΧΕΙ Σ.Δ. ΚΥΗΣΗΣ;
Αμέσως μόλις γίνει η διάγνωση θα πρέπει η έγκυος γυναίκα να επισκεφτεί Ενδοκρινολόγο με εξειδίκευση στη διαχείριση του διαβήτη στην εγκυμοσύνη. Οι βασικές αρχές αντιμετώπισης είναι διατροφή με συγκεκριμένη ποσότητα υδατανθράκων ανα γεύμα, τακτική άσκηση (περπάτημα 20-30 λεπτά την ημέρα) και αυτοέλεγχο του σακχάρου μετά τα γεύματα. Αν το σάκχαρο δεν διατηρείται σε συγκεκριμένα επίπεδα μπορεί να χρειαστεί η προσθήκη ινσουλίνης από τον Ενδοκρινολόγο.
8. ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ Σ.Δ. ΚΥΗΣΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΕΝΝΗΣΕΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ;
Η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη κύησης δεν συνεπάγεται καισαρική τομή. Μια γυναίκα που παρακολουθείται τακτικά, έχει καλή ρύθμιση του σακχάρου και το μωρό της μεγαλώνει μέσα σε φυσιολογικές καμπύλες για τη ηλικία της κύησης, επιβάλλεται να προσπαθήσει να γεννήσει φυσιολογικά και όχι πρόωρα.
9. ΤΙ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΕΧΕΙ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΝΑ ΚΑΝΑΙ ΣΑΧΚΑΡΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ; ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΚΑΠΟΙΑ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΣΕ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ; ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ;
Στο 90-95% των περιπτώσεων ο διαβήτης κύησης υποχωρεί μετά τον τοκετό.
Μετά τον τοκετό πρέπει να υπάρχει παρακολούθηση του σακχάρου, με ελεύθερη διατροφή για να βεβαιωθούμε ότι το σάκχαρο έχει επιστρέψει στο φυσιολογικό. Κάθε γυναίκα που έχει ιστορικό διαβήτη κύησης πρέπει να κάνει καμπύλη σακχάρου μετά τη διακοπή του θηλασμού και να παρακολουθείται τακτικά (τουλάχιστον ανά έτος) από Ενδοκρινολόγο για την πρόληψη του διαβήτη.
Οι γυναίκες που
- • χρειάστηκαν ινσουλίνη κατά την διάρκεια της κύησης ή
- • διαγνώσθηκαν με διαβήτη κύησης πριν τις 25 εβδομάδες της εγκυμοσύνης ή
- • είχαν διαβήτη κύησης και σε δεύτερη κύηση
έχουν έως και 50% πιθανότητα ανάπτυξης ΣΔ τύπου 2 στα πρώτα 5 χρόνια μετά την εγκυμοσύνη. Η αύξηση βάρους κατά 5 κιλά μετά τον τοκετό διπλασιάζει τον κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη.
10.ΜΠΟΡΕΙ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΝΑ ΠΡΟΛΑΒΕΙ ΤΟΝ Σ.Δ. ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ;
Αν μια γυναίκα έχει έναν ή περισσότερους από τους παράγοντες κινδύνου για τον διαβήτη της κύησης, τότε θα ήταν καλό, στην αρχή της εγκυμοσύνης να συζητήσει με τον γυναικολόγο της ή να δει έναν ενδοκρινολόγο για να ακολουθήσει μια προσεκτική διατροφή από την αρχή.
Αν μια γυναίκα με παράγοντες κινδύνου και επιπλέον κιλά επιθυμεί και προγραμματίζει μια εγκυμοσύνη σχεδιάζετε μια εγκυμοσύνη θα ήταν ιδανικό να χάσει βάρος πριν την εγκυμοσύνη έτσι ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες διαβήτη της κύησης και άλλων επιπλοκών
Παρασκευή Μεντζελοπούλου
Ενδοκρινολόγος– Διαβητολόγος
Certified by the American Board of Endocrinology, Diabetes and Metabolism
τ. Λέκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Harvard
