Κινητό και διάσπαση γονικής προσοχής

Τώρα με την πανδημία, οι γονείς θα πρέπει να ανησυχούν περισσότερο για το δικό τους χρόνο οθόνης και λιγότερο αυτόν των παιδιών. Τα smartphone έχουν πλέον εμπλακεί σε τόσα πολλά τραγικά αποτελέσματα – αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, διαταραχές του ύπνου, απώλεια ενσυναίσθησης, προβλήματα σχέσης, αποτυχία προσήλωσης. Η κοινωνία έχει αρκετούς λόγους για να επικρίνει τις ψηφιακές συσκευές.
Ωστόσο, η σύγχρονη έρευνα δείχνει ότι ένα βασικό πρόβλημα παραμένει υποτιμημένο. Περιλαμβάνει την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά μάλλον δεν είναι αυτό που νομίζετε. Δεν είναι μόνο τα μικρά παιδιά που έχουν εμμονή με την οθόνη, αλλά πρέπει να ανησυχούμε και για τους «καλωδιωμένους» γονείς.
Είναι γεγονός ότι οι γονείς σήμερα διαθέτουν πλέον πολύ περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους από ό,τι σχεδόν όλοι οι γονείς στην ιστορία. Παρά τη σημαντική αύξηση του ποσοστού των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, οι μητέρες σήμερα αφιερώνουν εκπληκτικά περισσότερο χρόνο φροντίζοντας τα παιδιά τους από ό,τι οι μητέρες στη δεκαετία του 1960. Αλλά η δέσμευση μεταξύ γονέα και παιδιού είναι ολοένα και χαμηλότερης ποιότητας, και θυμίζει υποκατάστατο. Οι γονείς είναι συνεχώς παρόντες στη ζωή των παιδιών τους φυσικά, αλλά είναι λιγότερο συναισθηματικά διαθέσιμοι.

Το να υποστηρίζουμε ότι η χρήση των οθονών από τους γονείς είναι ένα υποτιμημένο πρόβλημα δεν είναι για να υποβαθμιστούν οι άμεσοι κίνδυνοι που θέτουν οι οθόνες στα παιδιά: Ουσιαστικά στοιχεία δείχνουν ότι πολλοί τύποι χρόνου οθόνης (ειδικά εκείνοι που περιλαμβάνουν γρήγορες ή βίαιες εικόνες) είναι επιζήμιοι για τους νέους υπό σχηματισμό ακόμα εγκεφάλους. Τα σημερινά παιδιά προσχολικής ηλικίας περνούν περισσότερες από τέσσερις ώρες την ημέρα βλέποντας μια οθόνη. Και, από το 1970, η μέση ηλικία έναρξης της «κανονικής» χρήσης οθόνης έχει περάσει από 4 χρόνια σε μόλις τέσσερις μήνες. Τώρα, μάλιστα, που η τηλεκπαίδευση έχει αντικαταστήσει τις ώρες στο σχολείο, οι ώρες οθόνης έχουν πολλαπλασιαστεί.

Ωστόσο, παρ’ όλη τη συζήτηση για το χρόνο οθόνης των παιδιών, ελάχιστη έμφαση δίνεται στη χρήση οθόνης από τους ίδιους τους γονείς, οι οποίοι τώρα υποφέρουν από ένα συνεχώς αυξανόμενο σύνδρομο διάσπασης προσοχής που ωστόσο δεν έχει να κάνει με την κλασική δεπ-υ. Αυτή η κατάσταση δεν βλάπτει μόνο τους γονείς αλλά βλάπτει εξίσου και τα παιδιά. Το νέο στιλ γονικής αλληλεπίδρασης μπορεί να διακόψει ένα βασικό σύστημα συναισθηματικής ένδειξης, του οποίου το σήμα κατατεθέν είναι η ανταποκρινόμενη επικοινωνία.

Οι ειδικοί για την ανάπτυξη παιδιών έχουν διαφορετικά ονόματα για το σύστημα δυαδικής σηματοδότησης μεταξύ ενηλίκου και παιδιού, το οποίο χτίζει τη βασική αρχιτεκτονική του εγκεφάλου. Τα φωνητικά μοτίβα που οι γονείς σε όλο τον κόσμο τείνουν να υιοθετούν κατά τη διάρκεια λεκτικών-ηχητικών-γλωσσικών-ανταλλαγών με βρέφη και νήπια χαρακτηρίζονται από έναν υψηλότερο τόνο, απλοποιημένη γραμματική και έντονο ενθουσιασμό. Παρόλο που αυτή η ομιλία φαντάζει περίεργη σε ενήλικες παρατηρητές, τα μωρά δεν την χορταίνουν. Όχι μόνο αυτό: Μία μελέτη έδειξε ότι τα βρέφη που εκτέθηκαν σε αυτό το διαδραστικό, συναισθηματικά ανταποκριτικό στιλ ομιλίας στην ηλικία των 11 και των 14 μηνών γνώριζαν δύο φορές περισσότερες λέξεις στην ηλικία των 2 ετών από ό,τι τα μωρά που δεν είχαν αντίστοιχη εμπειρία.

Η ανάπτυξη των παιδιών είναι σχεσιακή, γι’ αυτό όλο και περισσότερες μελέτες επιβεβαιώνουν τη σημασία της συνομιλίας. Η γλώσσα είναι το καλύτερο δυνατό εφόδιο για τις μελλοντικές του σχολικές επιδόσεις και το κλειδί για τις ισχυρές γλωσσικές δεξιότητες είναι αυτές οι συντονισμένες συνομιλίες μεταξύ μικρών παιδιών και ενηλίκων.

Τα μικρά παιδιά, ωστόσο, δεν μπορούν να μάθουν πότε διακόπτουμε τη ροή των μεταξύ μας συνομιλιών για να κοιτάξουμε το κινητό μας τηλέφωνο ή το μήνυμα που εμφανίζεται στην οθόνη μας.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2010, ερευνητές στη Βοστώνη παρατήρησαν κρυφά 55 φροντιστές που έτρωγαν με ένα ή περισσότερα παιδιά σε εστιατόρια γρήγορου φαγητού. Σαράντα από τους ενήλικες απορροφήθηκαν με τα τηλέφωνά τους σε διαφορετικούς βαθμούς, μερικοί σχεδόν αγνοώντας πλήρως τα παιδιά (οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πληκτρολόγηση και το scrowll down σημείωσαν μεγαλύτερο χρόνο από ένα απλό τηλεφώνημα). Δεν προκαλεί έκπληξη, πολλά από τα παιδιά άρχισαν τις «εκκλήσεις» για προσοχή, οι οποίες συχνά έπεσαν στο κενό.

Μια μελέτη παρακολούθησης έφερε 225 μητέρες και τα περίπου 6 χρονών παιδιά τους σε ένα οικείο περιβάλλον και βιντεοσκόπησαν τις αλληλεπιδράσεις τους καθώς κάθε γονέας και παιδί δοκίμαζαν φαγητά. Κατά τη διάρκεια της περιόδου παρατήρησης, το ένα τέταρτο των μητέρων χρησιμοποίησε αυθόρμητα το τηλέφωνό τους, και ήταν εκείνες που έκαναν ουσιαστικά λιγότερες λεκτικές και μη λεκτικές αλληλεπιδράσεις με το παιδί τους.

Η περιστασιακή γονική απροσεξία δεν είναι καταστροφική (και μπορεί ακόμη και να δημιουργήσει ανθεκτικότητα ή ανεξαρτησία), αλλά η χρόνια απόσπαση της προσοχής είναι μια άλλη ιστορία. Η χρήση smartphone έχει συσχετιστεί με ένα γνωστό σημάδι εθισμού: Οι αποσπασμένοι ενήλικες γίνονται ευερέθιστοι όταν διακόπτεται η χρήση του τηλεφώνου τους. Δεν χάνουν μόνο συναισθηματικές ενδείξεις, αλλά στην πραγματικότητα χάνουν την επαφή με το ίδιο το παιδί.

See Also

Το λέει και η επιστήμη: το να στολίζετε νωρίς για τα Χριστούγεννα μπορεί να σας κάνει πιο ευτυχισμένους

Ένας γονιός που είναι κολλημένος στην οθόνη μπορεί να θυμώσει πιο γρήγορα από έναν γονιό που είναι σε επαφή με το παιδί, υποθέτοντας ότι το παιδί προσπαθεί να τον χειραγωγήσει, ενώ στην πραγματικότητα, θέλει απλώς προσοχή. Οι σύντομοι, εσκεμμένοι διαχωρισμοί μπορούν φυσικά να είναι ακίνδυνοι, ακόμη και υγιείς, τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά (ειδικά καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και χρειάζονται περισσότερη ανεξαρτησία). Αλλά αυτό το είδος του διαχωρισμού είναι διαφορετικό από την απροσεξία που συμβαίνει όταν ένας γονέας είναι με ένα παιδί αλλά αφοσιώνεται σε κάτι άλλο, δίνοντας το σήμα ότι το παιδί είναι λιγότερο πολύτιμο από ένα email.

Μια μητέρα που λέει στα παιδιά να βγουν έξω και να παίξουν, ένας πατέρας που λέει ότι πρέπει να επικεντρωθεί σε μια δουλειά για την επόμενη μισή ώρα – αυτές είναι απολύτως λογικές απαντήσεις στις ανταγωνιστικές απαιτήσεις της ενήλικης ζωής. Αυτό που συμβαίνει σήμερα, ωστόσο, η διάσπαση του χρόνου προσήλωσης και επαφής προς τα παιδιά καθώς ο χρόνος που τους αφιερώνουμε διακόπτεται από τις συνεχείς ειδοποιήσεις του κινητού. Φαινόμαστε ότι σκοντάψαμε στο χειρότερο μοντέλο της γονικής μέριμνας που μπορεί να φανταστεί κανείς – πάντα παρόντες σωματικά αλλά απουσιάζοντας συναισθηματικά.

Ένα από τα καλά νέα είναι ότι τα μικρά παιδιά είναι έτοιμα να πάρουν ό,τι χρειάζονται από τους ενήλικες, θα κάνουν πολλά για να τραβήξουν την προσοχή ενός αποσπασμένου ενήλικα και αν δεν αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας, θα προσπαθήσουν να το κάνουν για εμάς.

Είναι σημαντικό να θυμάστε:

• Καθιερώστε δραστηριότητες και κοινό χρόνο με το παιδί χωρίς κινητό και οθόνες
• Φροντίστε κατά τη διάρκεια των γευμάτων τα κινητά να μην είναι στο τραπέζι
• Κρατήστε αυτού του είδους τις συσκευές έξω από το δωμάτιο του παιδιού
• Όταν συζητάτε με το παιδί είναι καλό να το κοιτάτε
• Το παιδί χρειάζεται να νιώθει ορατό και ότι έχει την προσοχή σας