Δαμάζοντας τις ορμόνες – όλα όσα πρέπει να ξέρεις για το πιο «μαγικό» συστατικό του οργανισμού σου
Το κλειδί μεταξύ άλλων για ύπνο, νεανικότητα, διάθεση μέχρι και σεξουαλική επιθυμία
Την πρώτη φορά ίσως που μπήκε η λέξη «ορμόνη» και κυρίως «ορμόνες» (στον πληθυντικό) να ήταν στην εφηβεία, ειδικά αν έτυχε να την βιώσεις με ακμή, καθώς και αμήχανη ανάπτυξη και μια διετή φάση αυτού που μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο ως υπερβολική εφίδρωση.
Ενώ υποθέτεις συχνά ότι οι ορμόνες μπαίνουν στο παιχνίδι μόνο σε ορόσημα όπως η εφηβεία, η εγκυμοσύνη και η εμμηνόπαυση, είναι στην πραγματικότητα ένα θεμελιώδες μέρος των φυσικών διεργασιών του σώματός σου καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής σου, αν και ένα ελαφρώς λιγότερο προφανές (και λιγότερο ιδρωμένο) μέρος.
Παρά τις λανθασμένες αντιλήψεις ότι οι ορμονικές ανισορροπίες επικρατούν κυρίως μόνο στα διάφορα στάδια της ζωής, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε τις πιο λεπτές ορμονικές ανισορροπίες που συμβαίνουν σε όλη μας τη ζωή.
Οι ορμονικές ανεπάρκειες και ανισορροπίες μπορεί να είναι η αιτία πολλών καθημερινών παθήσεων και ανησυχιών, από κακή ποιότητα ύπνου, έως χαμηλή σεξουαλική ορμή, έως υπερβολική πείνα – και μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Υπάρχουν λεπτές ανισορροπίες ορμονών που ξεκινούν ήδη από τα τέλη της δεκαετίας των 20 χρόνων όταν ορισμένες ορμόνες μπορεί να αρχίσουν να εξασθενίζουν. Πολλές γυναίκες ήδη από τα τριάντα τους δείχνουν σημάδια ορμονικής ανισορροπίας που επηρεάζουν τον κύκλο περιόδου, τη σεξουαλική ορμή, την ενέργεια, τις διαθέσεις και το βάρος τους.
Η καλύτερη κατανόηση των ορμονών σε βοηθά να ρίξεις φως στο τι μπορεί να συμβαίνει μέσα σου, καθώς και να αρχίσεις να αντιμετωπίζεις τρόπους βελτίωσης της ποιότητας ζωής σου και της συνολικής ευεξίας.
Ορμόνες που επηρεάζουν τον ύπνο
Η μελατονίνη είναι η κύρια ορμόνη που ευθύνεται για έναν καλό ύπνο. Παράγεται στον εγκέφαλο και διεγείρεται από την έλλειψη φωτός, γι’ αυτό νιώθεις υπνηλία τα βράδια και ξυπνάς κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, η υπερβολική έκθεση σε τεχνητό φως αργά το βράδυ μπορεί να βλάψει αυτήν την απόκριση ορμονών και σημαίνει ότι βιώνεις αϋπνία ή ύπνο κακής ποιότητας. Εκτός από την αποφυγή του χρόνου παραμονής σε τεχνητό φως πριν από το κρεβάτι, μπορείς επίσης να πάρεις συμπληρώματα μελατονίνης, τα οποία περιέχουν μια τεχνητή έκδοση της φυσικής ορμόνης, ωστόσο, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως μακροχρόνια θεραπεία.
Η άλλη ορμόνη που επηρεάζει τον ύπνο είναι η σεροτονίνη, η οποία βοηθά στη ρύθμιση του ύπνου καθώς και της διάθεσης. Είναι ένας χημικός πρόδρομος της μελατονίνης, οπότε είναι σημαντικό να δοκιμάσεις να ενισχύσεις και τη σεροτονίνη σου εάν νομίζεις ότι μπορεί να σου λείπει. Το 90% της σεροτονίνης παράγεται στο έντερο, οπότε βεβαιώσου ότι παίρνεις μερικά αποτελεσματικά προβιοτικά και πρεβιοτικά, καθώς και μια δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες. Είναι επίσης δυνατό να συνταγογραφούνται Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης (SSRIs), οι οποίοι είναι ένας τύπος αντικαταθλιπτικού που μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης στο αίμα. Ενώ αυτά μπορούν να βελτιώσουν τον ύπνο, συνταγογραφούνται κυρίως για τη θεραπεία διαταραχών ψυχικής υγείας όπως το άγχος και η κατάθλιψη.
Ορμόνες που επηρεάζουν το βάρος
Εκτός από παράγοντες του τρόπου ζωής όπως η διατροφή και η άσκηση, οι ορμόνες μπορούν να διαδραματίσουν τεράστιο ρόλο στον καθορισμό του βάρους. Ενώ υπάρχουν πάντα πολλές διαφορετικές ορμόνες στο παιχνίδι με διάφορους τρόπους, υπάρχουν μερικές που έχουν ισχυρούς δεσμούς με το σωματικό βάρος.
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παίζει καθοριστικό ρόλο στο βάρος. Ελέγχει την ικανότητα του σώματος να απορροφά γλυκόζη από τα τρόφιμα που τρώμε και μια αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να σημαίνει ότι τα κύτταρά σου δεν είναι σε θέση να απορροφήσουν την ενέργεια που χρειάζονται και η γλυκόζη παραμένει στην κυκλοφορία του αίματος. Η ανεπάρκεια ινσουλίνης μπορεί να είναι πρόδρομος καθώς και άμεσο σύμπτωμα του διαβήτη, οπότε αν νομίζεις ότι ενδέχεται να κινδυνεύεις, είναι σημαντικό να επισκεφτείς το γιατρό ου. Θα πρέπει να κάνεις μια εξέταση αίματος – αλλά υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά σημάδια που μπορεί να προσέξεις. Το ένα είναι η αύξηση βάρους στη μέση, και μερικοί άλλοι αισθάνονται ληθαργικοί και μονίμως πεινασμένοι.
Μια άλλη ορμόνη που επηρεάζει το βάρος είναι η λεπτίνη, η οποία αναστέλλει τα συναισθήματα της πείνας. Όταν τρως και αρχίζεις να αισθάνεσαι γεμάτη, η παραγωγή λεπτίνης μειώνεται. Ωστόσο, η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει μειωμένη ευαισθησία στη λεπτίνη, που σημαίνει ότι μπορεί να είναι πιο δύσκολο να αισθάνεσαι γεμάτη. Αν και υπάρχει ακόμα αβεβαιότητα σχετικά με το αν η αντίσταση μπορεί να αντιστραφεί, η άσκηση και μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες έχουν αποδειχθεί πολλά υποσχόμενες.
Οι άλλες κύριες ορμόνες που επηρεάζουν το βάρος είναι οι θυρεοειδικές ορμόνες, οι οποίες παράγονται στους θυρεοειδείς αδένες και ελέγχουν τον μεταβολισμό σου για να προσδιορίσουν πόσο γρήγορα το σώμα σου μπορεί να κάψει θερμίδες. Εάν ο θυρεοειδής δεν παράγει αρκετές από αυτές τις ορμόνες, γνωστές ως υπο-ενεργός θυρεοειδής ή υποθυρεοειδισμός, μπορεί να προκαλέσει αργό μεταβολισμό και αύξηση βάρους. Άλλα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν κόπωση, επώδυνες περιόδους και ευαισθησία στο κρύο.
Εάν ο θυρεοειδής παράγει πάρα πολύ από τις θυρεοειδικές ορμόνες, επίσης γνωστές ως υπερ-ενεργός θυρεοειδής ή υπερθυρεοειδισμός, μπορεί να προκαλέσει απώλεια βάρους, ευαισθησία στη θερμότητα, άγχος και γρήγορο καρδιακό ρυθμό. Ευτυχώς, και οι δύο ελέγχονται εύκολα στο γιατρό σου και αντιμετωπίζονται με φαρμακευτική αγωγή.
Ορμόνες που επηρεάζουν τη συγκέντρωση
Η ορμόνη ντοπαμίνη θεωρείται ότι παίζει μεγάλο ρόλο στο πόσο σκληρά συγκεντρώνεσαι. Τα υψηλά επίπεδα ντοπαμίνης σε κάνουν να νιώθεις χαρούμενη, κάτι που στη συνέχεια σε παρακινεί να συνεχίσεις να κάνεις αυτό που κάνεις και αυξάνει την εστίασή σου. Ο καλύτερος τρόπος για να ενισχύσεις την ντοπαμίνη είναι μέσω της άσκησης καθώς και της κατανάλωσης τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε τυροσίνη, όπως αμύγδαλα, κοτόπουλο και μπανάνες.
Τα συμπληρώματα που περιέχουν προσαρμογόνα ισχυρίζονται επίσης ότι ενισχύουν τη ντοπαμίνη. Τα Adaptogens είναι φυτά που περιέχουν υψηλά επίπεδα L-τυροσίνης, τα οποία ο οργανισμός χρειάζεται για να παράγει ντοπαμίνη.
Ορμόνες που επηρεάζουν το δέρμα
Υπάρχει ένα πλήθος ορμονών που μπορούν να επηρεάσουν το δέρμα, καθεμία από τις οποίες προκαλεί μια ποικιλία διαφορετικών συμπτωμάτων, αλλά υπάρχουν συγκεκριμένα δύο που είναι κοινές αιτίες δερματικών προβλημάτων. Πρώτον, η ορμόνη οιστρογόνο είναι υπεύθυνη για την παραγωγή κολλαγόνου και βοηθά στη διατήρηση της ενυδάτωσης του δέρματος, έτσι τα χαμηλά επίπεδα σχετίζονται με την ξηρότητα. Η τεστοστερόνη είναι η ορμόνη που είναι συχνά υπεύθυνη για την ακμή (συνδέεται με τους αδένες του δέρματος και προκαλεί αύξηση στην παραγωγή λαδιού). Η κύρια θεραπεία για δερματικά προβλήματα που προκαλούνται από αυτές τις δύο ορμόνες είναι φάρμακα ορμονικής θεραπείας συμπεριλαμβανομένου του αντισυλληπτικού χαπιού.
Ορμόνες που επηρεάζουν τη σεξουαλική ορμή
Τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων είναι υπεύθυνα για την υψηλή σεξουαλική επιθυμία, γι’ αυτό συχνά αισθάνεσαι έντονη ερωτική επιθυμία γύρω από τη φάση της ωορρηξίας όταν υπάρχει μια αύξηση στην παραγωγή οιστρογόνων. Διαφορετικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων θεραπειών για την πρόληψη της υψηλής αρτηριακής πίεσης και της κατάθλιψης, μπορούν να προκαλέσουν μείωση των οιστρογόνων και η παραγωγή μειώνεται φυσικά με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν διάφορες θεραπείες για χαμηλά οιστρογόνα, συμπεριλαμβανομένης της ορμονικής θεραπείας και της εναλλαγής σε διαφορετικά φάρμακα, αλλά η θεραπεία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αιτία, επομένως είναι σημαντικό να το συζητήσεις με έναν ιατρό.
