«Βλέποντας την κόρη μου να υποφέρει από την ίδια αγχώδη διαταραχή με εμένα»

Είναι ένα καλοκαιρινό βράδυ, σχετικά νωρίς, αμέσως μετά το ηλιοβασίλεμα. Από το κρεβάτι μου, βλέπω μια σκιά να χορεύει στη γωνία του τοίχου. Σηκώνομαι και κλείνω καλά τις κουρτίνες, για να την κάνω να εξαφανιστεί, προσέχοντας να μην πατήσω την κόρη μου, που έχει κατασκηνώσει στο πάτωμά μου τυλιγμένη σφιχτά στην κουβέρτα που της έχω φτιάξει. Δεν με απασχολεί η σκιά, αλλά ξέρω ότι δεν θα την άφηνε να αποκοιμηθεί. Αυτή είναι η τέταρτη κατά σειρά νύχτα που περνάει στο δωμάτιό μου.

«Ας αρχίσουμε το διαλογισμό μας», της λέω, καθώς σκαρφαλώνω πάλι στο κρεβάτι μου. «Κλείσε τα μάτια σου και σφίξε τις γροθιές σου…». Διαβάζω τις οδηγίες που μας έδωσε ένας θεραπευτής, που σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να βοηθούν τα αγχώδη παιδιά να χαλαρώνουν. Αν και προσθέτουν ακόμα δέκα λεπτά στην ήδη μεγάλη ρουτίνα που ακολουθεί για να αποκοιμηθεί, δεν έχει κάνει ακόμα την κόρη μου να νιώσει αρκετά δυνατή για να επιστρέψει στο δωμάτιό της.

Η κόρη μου αναπνέει βαθιά, όπως λένε οι οδηγίες. Είναι ένα γνώριμο πλέον σενάριο: οι κρίσεις πανικού χτυπούν τη νύχτα. Στα 13 της, η κόρη μου είναι πεπεισμένη ότι θα πεθάνει στον ύπνο της. Και καθώς είμαι ξαπλωμένη, ακούγοντας την προσπάθειά της να παρατείνει τις αναπνοές της, μια άλλη βασανιστική ανησυχία με κυριεύει: Τα τελευταία χρόνια, από τότε που η κόρη μου εμφάνισε για πρώτη φορά αυτόν το φόβο, πείθομαι όλο και περισσότερο ότι εγώ ευθύνομαι για το άγχος της.

Είναι ήδη περασμένα μεσάνυχτα, και ούτε εγώ ούτε η κόρη μου κοιμόμαστε. Κλαίγοντας, μου λέει ότι σκέφτεται να αρχίσει να παίρνει φάρμακα, μια σύσταση που έκανε ο θεραπευτής της για να τη βοηθήσει να περάσει αυτή την περίοδο κρίσης. Αλλά απόψε τα φάρμακα δεν θα μας βοηθήσουν. Της τραγουδάω λίγο, ένα τελετουργικό ύπνου που δεν είχαμε ακολουθήσει για χρόνια, μέχρι που τελικά κλείνει τα μάτια της και εγώ τρέχω στον υπολογιστή.

Πιθανόν η κατάσταση της κόρης να είναι αναπόφευκτη – να γεννήθηκε με το φόβο του θανάτου εντυπωμένο στα γονίδιά της. Στην οικογένειά μου υπάρχει το μακροχρόνιο προηγούμενο μιας μακράς αλυσίδας γυναικών χτυπημένων από άγχος, που φτάνει μέχρι την προ-προ γιαγιά μου, η οποία είχε κάνει ένα τρομακτικό ταξίδι από την Ιρλανδία μέχρι τις ΗΠΑ.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι όντως υπάρχει ένα γενετικό υπόβαθρο στο άγχος αλλά για ένα διάστημα πίστευα ότι η κόρη μου είχε και την κατάρα της επιγενετικής, όπως ονομάζεται το πεδίο που βασίζεται στην υπόθεση ότι οι εμπειρίες μας εγγράφονται στο DNA των παιδιών μας. Πλέον έχω εγκαταλείψει αυτή την ιδέα – η επιστήμη της επιγενετικής είναι ακόμα στα σπάργανα και δεν μπορώ να αφιερώνω ούτε χρόνο ούτε ενέργεια σε μια θεωρία που δεν έχει αποδειχθεί ακόμα, όταν πρέπει να αντιμετωπίσω ένα πιο άμεσο πρόβλημα: Το άγχος της κόρης μου δυσχεραίνει την καθημερινότητά της και το νυχτερινό ύπνο της.

Αλλά καθώς ψάχνω στο Ίντερνετ, πέφτω σε ένα άρθρο για την επιγενετική που είχα αποθηκεύσει στο παρελθόν, ενός καθηγητή δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ντάλας. Καθώς το διαβάζω, κολλάω σε μια παράγραφο που μάλλον μου είχε ξεφύγει την προηγούμενη φορά:

Τα παιδιά των επιζήσαντων του Ολοκαυτώματος μπορεί να μεγαλώνουν ακούγοντας τρομακτικές ιστορίες από τον πόλεμο. Η Josie Glausiusz, που συμμετείχε σε μια μελέτη του 2014, ανέφερε αυτό το θέμα σε ένα πρόσφατο άρθρο της στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz. Ο πατέρας της ήταν ένας από τους επιζήσαντες από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Bergen-Belsen. Όπως έγραψε εκείνη: «Με βασάνιζε ένα ερώτημα: Πώς μπορεί κάποιος να διαχωρίσει την επίδραση που του έχουν ασκήσει οι τρομακτικές ιστορίες που άκουσε στην παιδική ηλικία του, από την επιρροή της επιγενετικής;».

Η κόρη μου δεν μεγάλωσε ακούγοντας τρομακτικές ιστορίες, αλλά επηρεάστηκε από το θάνατο χωρίς να το συνειδητοποιεί. Όταν ήταν ακόμα μωρό, έχασα δύο φίλους σε νεαρή ηλικία, τον ένα με διαφορά ενός χρόνου από τον άλλο, τραγωδίες που με εγκλώβισαν σε ένα φαύλο κύκλο άγχους: Για χρόνια, δεν μπορούσα να κοιμηθώ τα νύχτα, φοβισμένη μήπως ένα από τα παιδιά μου θα πέθαινε στον ύπνο του. Διαβάζοντας την ανάλυση του καθηγητή, αναρωτιέμαι αν η τότε συμπεριφορά μου επηρέασε την κόρη μου τόσο πολύ και τόσο αρνητικά, που πολλά χρόνια αργότερα την έκανε ευάλωτη στον ίδιο φόβο.

Πληροφορήθηκα το μακροχρόνιο αγώνα των προηγούμενων γενεών της οικογένειάς μου με το άγχος, από την πλευρά της μητέρας μου, λίγο πριν από το θάνατό της. Μου είχε ζητήσει να της αγοράσω την αγχολυτική της αγωγή από το φαρμακείο και όταν της είπα πόσο λυπάμαι που υπέφερε από τόσο άγχος τα τελευταία χρόνια, παραδέχτηκε μελαγχολικά: «Αγάπη μου, υπέφερα από κρίσεις πανικού προτού ακόμα γεννηθείς. Από την εφηβεία μου ακόμα».

Μετά από αυτό μου αφηγήθηκε την ιστορία του γενεαλογικού μας δέντρου, μιλώντας μου για μια σειρά γυναικών με αθεράπευτο άγχος. Μου είπε πώς τα είχε βγάλει πέρα με το μακροχρόνιο αγώνα της ενάντια στο άγχος, κυρίως υποφέροντας σιωπηλά, και πόσο σκληρά προσπάθησε να κρύψει από τα παιδιά της αυτό το μυστικό που θεωρούσε ντροπιαστικό.

«Μαμά, γιατί δεν μου το είχες πει;», απάντησα. «Υποφέρω από άγχος εδώ και χρόνια».

«Δεν ήθελα ποτέ να σε επηρεάσει αυτό», μου είπε.

Δεν θυμάμαι τη μαμά μου να αγωνίζεται ενάντια στο άγχος την εποχή που ήμουν παιδί. Αυτό που θυμάμαι είναι το πόσο συχνά κρυβόταν στο δωμάτιό της και ότι περνούσε μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να συναντά φίλους ή συγγενείς. Ανάλογα, ούτε η κόρη μου θυμάται τα χρόνια που πέρασα περιπλανώμενη στους διαδρόμους του σπιτιού μας τη νύχτα, ρίχνοντας κλεφτές ματιές στα παιδιά μου, διπλοτσεκάροντας και τριπλοτσεκάροντας αν είναι ακόμα ζωντανά.

Δείτε Επίσης

Σας παρουσιάζουμε τα 4 νέα συναισθήματα από «Τα μυαλά που κουβαλάς 2»

Η κόρη μου δεν ξέρει πόσες φορές κλειδώθηκα στο μπάνιο σε κατάσταση πανικού, προσπαθώντας να κάνω τον εαυτό μου να αρχίσει να παίρνει ξανά ανάσες. Αυτό που πιθανότατα της έμεινε, ωστόσο, είναι το πόσο κουρασμένη και εκνευρισμένη ήμουν το επόμενο πρωί. Σίγουρα θα εσωτερίκευσε τον τρόπο με τον οποίο η φωνή μου έσπαγε όταν της διάβαζα παραμύθια το βράδυ, το πόσο ευέξαπτη γινόμουν καθώς πλησίαζε η νύχτα.

Το άγχος μου, με άλλα λόγια, ίσως διαπότισε τη συνείδηση της κόρης μου, παρόλο που δεν θυμάται τα γεγονότα που το πυροδότησαν.

Επίσης η κόρη μου, όπως συνειδητοποιώ, δεν ξέρει ποια θεραπεία μού επέτρεψε να το ελέγξω. Οι γυναίκες των παλαιότερων γενεών στην οικογένειά μου συνήθως αντιμετώπιζαν το άγχος μόνες τους, μυστικά. Σε αυτό εγώ διαφέρω: Με τη βοήθεια της θεραπείας έμαθα κάποιες χαλαρωτικές τεχνικές, οι οποίες βασίζονται κυρίως στην τήρηση ημερολογίου και το διαλογισμό. Επίσης ξεπέρασα την αρχική απροθυμία μου να πάρω αγχολυτικά φάρμακα, όταν μια φίλη μου εξομολογήθηκε πόσο την είχαν βοηθήσει σε περιόδους κρίσης. Επιπλέον, με την καθοδήγηση του γιατρού μου, μπήκα σε ένα πρόγραμμα άσκησης. Όλες αυτές οι θεραπείες μαζί μου παρέχουν σήμερα ένα επίπεδο σταθερότητας που στο παρελθόν θα έμοιαζε αδιανόητο.

Είμαι ευγνώμων που η κόρη μου ακολουθεί τη θεραπεία που χρειάζεται και ελπίζω ότι θα μπορέσω να τη βοηθήσω να αντιμετωπίσει την κατάστασή της ολοκληρωμένα και ανοιχτά, σπάζοντας το μοτίβο που είχε στοιχειώσει τις προγόνους της. Η ντροπή και η σιωπή δεν θα την καταβάλουν.

Μετά από αρκετές δύσκολες ώρες, η κόρη μου έχει ηρεμήσει πλέον, συνειδητοποιώντας ότι έβγαλε μία ακόμα νύχτα. Θυμάμαι ότι ένιωθα ακριβώς έτσι κάθε πρωί, όταν με ξυπνούσε, μαζί με τα αδέρφια της, μετά από μια σύντομη περίοδο ύπνου. Κάθομαι στο σαλόνι με ένα φλιτζάνι καφέ στα χέρια. «Αγάπη μου, ξέρεις ότι πήρες το άγχος σου από τη γιαγιά και εμένα», αρχίζω. «Αλλά σού έχω πει ποτέ τι προκάλεσε τα χειρότερα χρόνια άγχους που πέρασα ποτέ; Και τι έκανα ακριβώς για να το θεραπεύσω;».