«Γιατί δεν πιέζω τα παιδιά μου να μοιραστούν κάτι»
Μια Μοντεσσοριανή εκπαιδευτικός και μητέρα, η Christina Clemer, εξηγεί γιατί κάποιες φορές απλά αφήνει το γιο της να συνεχίζει να παίζει με τα παιχνίδια του.
Όπως πιθανότατα γνωρίζετε ήδη, όταν το παίζουμε διαιτητές με τα παιδιά συνήθως βγαίνουμε όλοι χαμένοι. Συχνά δεν υπάρχει κανένας τρόπος να τους ικανοποιήσουμε όλους ή να φερθούμε δίκαια σε όλους. Συχνά δεν υπάρχει καν τρόπος να καταλάβεις τι συνέβη ή «ποιος το άρχισε πρώτος».
Δεν φταίμε εμείς που τα παιδιά έχουν μια τόσο πεισματάρικη (και συχνά παράλογη) αίσθηση της δικαιοσύνης. Θέλουν πάρα πολύ να μας δουν να παίρνουμε το μέρος τους, ενώ ταυτόχρονα τώρα μαθαίνουν πώς να μπαίνουν στη θέση του άλλου.
Πολλοί από αυτούς τους μικρούς, απελπιστικούς καβγάδες ξεσπούν για το αν θα μοιραστούν κάτι ή όχι.
Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να μοιράζεσαι, είναι μια όμορφη και σημαντική έννοια. Το πρόβλημα είναι ότι είναι χαοτική. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες και αυτό μπορεί να προκαλεί μπέρδεμα και απελπισία σε ένα μικρό παιδί.
Φανταστείτε να ήσασταν απορροφημένες σε μια εργασία σας στο λάπτοπ και ξαφνικά να έπρεπε να σταματήσετε ό,τι κάνετε για να δώσετε τον υπολογιστή σας σε μια φίλη επειδή είναι η σειρά της και πρέπει να μοιράζεστε.
Ή φανταστείτε να μαγειρεύατε δείπνο και ξαφνικά να έπρεπε να δώσετε το καλύτερό σας μαχαίρι γιατί είναι η σειρά ενός άλλου. Ή να μην μπορούσατε να φορέσετε το αγαπημένο σας φόρεμα σε ένα πάρτι γιατί θα έπρεπε να το μοιραστείτε. Δεν θα βγαίνατε έξω από τα ρούχα σας; Είναι σχεδόν αδιανόητο, γιατί δεν λειτουργεί έτσι ο κόσμος των ενηλίκων.
Ο κόσμος των παιδιών είναι το παιχνίδι και είναι εξίσου δύσκολος για τα παιδιά. Επιπλέον, σε βάζει διαρκώς σε ένα ρόλο διαιτητή, που δεν είναι διασκεδαστικός για κανέναν.
Ίσως ξαφνιαστείτε μαθαίνοντας ότι στα Μοντεσσοριανά σχολεία στην πραγματικότητα δεν πιέζουμε τα παιδιά να μοιραστούν. Κατά μία έννοια, τα παιδιά μοιράζονται τα πάντα στην τάξη, αλλά ποτέ δεν τους ζητά κάποιος να σταματήσουν να παίζουν με κάτι γιατί τους το ζήτησε κάποιος άλλος.
Ένας βασικός λόγος είναι γιατί θέλουμε τα παιδιά να έχουν την ευκαιρία να ασχολούνται με κάτι όσο τους το επιτρέπει η πνευματική συγκέντρωσή τους.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι είναι σημαντικό να μάθουν να περιμένουν. Οι Μοντεσσοριανές τάξεις έχουν σκόπιμα ένα κομμάτι από κάθε αντικείμενο ώστε τα παιδιά να μάθουν να περιμένουν, επιλέγοντας να κάνουν κάτι άλλο όταν αυτό που θέλουν περισσότερο δεν είναι διαθέσιμο εκείνη τη στιγμή.
Έτσι αντί να ζητάμε από τα παιδιά να μοιραστούν, έχουμε έναν απλό κανόνα: αν κάποιος ασχολείται με κάτι, αυτό το αντικείμενο δεν είναι διαθέσιμο.
Όταν τα παιδιά βλέπουν ότι ένα αντικείμενο επέστρεψε στο ράφι, ξέρουν ότι μπορούν να το επιλέξουν. Σπάνια έρχονται να μας ρωτήσουν αν έχει έρθει η σειρά τους να παίξουν γιατί ο κανόνας είναι τόσο απλός, που γνωρίζουν ποια θα είναι η απάντηση.
Κάποιες φορές υπάρχει ένα καινούριο, συναρπαστικό αντικείμενο στην τάξη και ένα ιδιαίτερα ανυπόμονο παιδί, το οποίο με το ζόρι μπορεί να συγκρατηθεί να μην το πάρει στα χέρια του. Σε αυτή την περίπτωση, προτείνουμε στο παιδί να ζητήσει από εκείνον που ασχολείται με το αντικείμενο να του πει πότε θα έχει τελειώσει, για να πάρει σειρά. Τότε, το άλλο παιδί σχεδόν πάντα συμφωνεί πρόθυμα.
Επίσης διαβεβαιώνουμε το παιδί ότι αυτό το αντικείμενο θα είναι διαθέσιμο για πολλές μέρες οπότε θα έχει την ευκαιρία να παίξει με αυτό. Μετά του ζητάμε να διαλέξει κάτι άλλο ενώ περιμένει να έρθει η σειρά του.
Πιστεύω ότι κάποιες φορές είναι χρήσιμο να μιλάμε για το μοίρασμα, ας πούμε να εξηγούμε στο παιδί μας ότι όταν έχει επισκέπτη, ο επισκέπτης μπορεί να παίξει με τα παιχνίδια του. Μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να κρύψει όποια παιχνίδια αγαπά υπερβολικά για να μοιραστεί, ώστε να αποφύγουμε τους καβγάδες.
Μπορούμε επίσης να του λέμε πόσο σημαντικό είναι να μοιραζόμαστε ό,τι έχουμε με ανθρώπους που έχουν ανάγκη, να τους βοηθάμε όταν μπορούμε.
Αλλά αν σας λέει διαρκώς το παιδί «Ήρθε η σειρά μου;» ή «Αυτή παίζει τόση ώρα», απλά εξηγήστε του ότι το παιχνίδι θα είναι διαθέσιμο όταν το άλλο παιδί σταματήσει να παίζει μαζί του και τότε θα μπορεί να παίξει όσο θέλει. Και μετά να βοηθήστε το παιδί σας να βρει κάτι άλλο να κάνει.
Μπορείτε επίσης να δείξετε στο παιδί ότι κατανοείτε την απογοήτευσή του και τη δυσκολία του να περιμένει. Μπορείτε να του πείτε κάτι όπως: «Είναι δύσκολο να περιμένεις. Σήμερα το πρωί έπρεπε να περιμένω να βγει ο μπαμπάς από το μπάνιο για να κάνω ντους. Όλοι πρέπει να μάθουμε να περιμένουμε». Έτσι δείχνουμε ότι δεν υποτιμάμε τα συναισθήματά του, αλλά ότι η αναμονή είναι απλά κομμάτι της ζωής.
Είναι δύσκολο να μάθουμε να περιμένουμε για αυτό που θέλουμε αληθινά, αλλά δεν χρειάζεται αυτή η διαδικασία να εξελιχθεί σε μια ασταμάτητη μάχη. Ας προσπαθήσουμε να θέσουμε έναν κανόνα αρκετά απλό ώστε τα παιδιά να μπορούν να τον ακολουθούν μόνα τους.
Και μετά μπορούμε εμείς να χαλαρώσουμε απολαμβάνοντας ένα ποτήρι κρασί, γιατί αξίζει να το γιορτάσουμε που κερδίσαμε αυτή τη μάχη.