5 συμβουλές να αναγνωρίζει, να εκφράζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του

Όπως κι εμείς, έτσι και τα παιδιά θυμώνουν, στεναχωριούνται, νευριάζουν, ντρέπονται και απογοητεύονται, μόνο που σε αντίθεση με τους μεγάλους, δεν γνωρίζουν να μιλήσουν για αυτά που νιώθουν και έτσι μπορεί να αντιδράσουν με τον πιο ακατάλληλο τρόπο.

Τα συναισθήματα των παιδιών είναι πολλές φορές έντονα, κάτι που δυσκολεύει αρκετούς γονείς με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν φράσεις όπως: «Tα καλά παιδιά δεν θυμώνουν» ή «Aν σταματήσεις να κλαις θα σου πάρω παγωτό» κ.λπ.

Χωρίς βοήθεια από έναν ενήλικα, τους είναι δύσκολο να μάθουν να το διαχειρίζονται όλο αυτό. Το συναίσθημα που νιώθει ένα παιδί επηρεάζει τη συμπεριφορά του και η αντίδρασή του εξαρτάται από όσα έχει ζήσει, από την αυτοπεποίθησή του και από τον χαρακτήρα του. Το να μάθει ένα παιδί, από μικρή ηλικία, να αναγνωρίζει αλλά και να διαχειρίζεται το συναίσθημά του ονομάζεται συναισθηματική νοημοσύνη. Η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελεί ένα εφόδιο ζωής για ένα παιδί, για τις μελλοντικές του σχέσεις, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και για να μπορεί να αντιμετωπίζει τη ζωή με θετικό τρόπο.

Με ποιον τρόπο όμως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας σε όλα τα παραπάνω;

1. Aναγνώριση συναισθημάτων

Προτού μάθουν να ελέγχουν τα συναισθήματά τους, πρέπει να μάθουν πρώτα να τα παρατηρούν και στη συνέχεια να τα αναγνωρίζουν κάθε στιγμή που τα βιώνουν. Το να ονοματίζετε κι εσείς το συναίσθημα που νιώθετε (φόβος, θυμός, λύπη, χαρά) ή να τους ονοματίζετε το συναίσθημα που μπορεί να νιώθουν εκείνα βοηθάει στην αναγνώρισή τους και συνεπώς στην αποδοχή τους.

2. Έκφραση συναισθημάτων

Τα συναισθήματα που μπορεί να νιώθει ένα παιδί (θυμός, θλίψη, φόβος, χαρά) είναι κομμάτια του εαυτού του. Είναι η αντίδραση σε όσα βιώνει και το διαμορφώνουν ως χαρακτήρα. Είναι σημαντικό λοιπόν το παιδί να γνωρίζει ότι μπορεί να τα εκφράζει άφοβα και πως θα είναι δίπλα του κάποιος να το ακούσει και να το σεβαστεί χωρίς να τα υποτιμήσει. Η έκφραση αυτή είναι θεραπευτική και, αν για οποιονδήποτε λόγο δεν απελευθερωθεί, όταν υπάρχει ανάγκη, τότε θα ενεργοποιηθούν αμυντικές διαδικασίες, ψυχαναγκασμοί και σωματικά συμπτώματα στη μελλοντική πορεία του ως ενήλικα, καθώς και στις διαπροσωπικές του σχέσεις.

3. Μέσα από εικόνες και παραμύθια

Είναι καλό να εντάξετε τη συναισθηματική αγωγή στην καθημερινότητά σας μέσα από εικόνες και παραμύθια. Τα παραμύθια που διαβάζετε κάθε βράδυ μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για συζήτηση των συναισθημάτων των ηρώων. «Πώς νομίζεις ότι ένιωσε ο αρκούδος όταν έχασε τον φίλο του;» ή «Τι θα ένιωθες εσύ αν ήσουν στη θέση του;».

Mπορείτε επίσης να έχετε έναν πίνακα με διάφορες φατσούλες βασισμένες σε συναισθήματα και κάθε φορά που νιώθει ένα συγκεκριμένο συναίσθημα να σας δείχνει στον πίνακα τη φατσούλα που το εκφράζει. Η οπτική αναγνώριση πολλές φορές διευκολύνει τα παιδιά σε μια δύσκολη στιγμή που μπορεί να τους είναι δύσκολο να εκφραστούν με λόγια.

4. Τρόποι διαχείρισης που μπορούμε να του μάθουμε

α. Ζήτησε βοήθεια.

β. Συζήτησέ το.

γ. Ξαναπροσπάθησε πιο ήρεμος.

δ. Ζήτησε μια αγκαλιά.

ε. Μίλησε προτού να πράξεις. Πες πρώτα πώς νιώθεις και μετά χτύπα τα παιχνίδια σου.

ζ. Ζωγράφισε.

5. Βιβλία δραστηριοτήτων για συναισθήματα

Μέσα απο ειδικά σχεδιασμένα βιβλία το παιδί μπορεί να καθίσει με κάποιον ενήλικα ή μόνο του και να κάνει κάποιες ασκήσεις-παιχνίδια σχετικά με αυτά που αισθάνεται. Δύο ολοκαίνουργια βιβλία με πρωτότυπες δραστηριότητες που βοηθούν τα παιδιά από 8 ετών να διώχνουν τη λύπη ή τον θυμό και να χαλαρώνουν είναι τα βιβλία της Stephanie Clarkson και της Lily Murray σε εικονογράφηση της Katie Abey με τίτλους Ναι στη χαρά! και Όχι στο άγχος!. Τα βιβλία αυτά προσφέρουν στα παιδιά την ευκαιρία να εκφράσουν και να εξηγήσουν τις ανησυχίες τους, καθώς και να συζητήσουν ανοιχτά με το γονιό ή με κάποιον μεγάλο που εμπιστεύονται. Οι ευχάριστες δραστηριότητες φέρνουν ηρεμία, βελτιώνουν την κατανόηση των συναισθημάτων, χαρίζουν αισιοδοξία και βοηθούν τα παιδιά να νιώσουν χαρά και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση. Για να το επιτύχουν, αρκεί να χρησιμοποιήσουν τη δημιουργικότητά τους έτσι ώστε γράφοντας και ζωγραφίζοντας να διώξουν τις ανησυχίες τους και το άγχος τους και να αντιμετωπίσουν με αισιοδοξία ό,τι τους απασχολεί.

Στην αρχή κάθε βιβλίου υπάρχει ένα σύντομο σημείωμα από τη σύμβουλο έκδοσης, ψυχοθεραπεύτρια και πρώην σύμβουλο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Dr Sharie Coombes, που απευθύνεται στα παιδιά δίνοντας οδηγίες για τη χρήση του βιβλίου.

Στο τέλος του βιβλίου παρέχονται συμβουλές και χρήσιμες πληροφορίες για τους ενήλικες: γονείς, δασκάλους, παιδαγωγούς, σχολικούς συμβούλους, ψυχολόγους και για όλους όσοι ασχολούνται με την ανατροφή των παιδιών.

«Πολλές φορές αυτό που μας αγχώνει μας φαίνεται βουνό και πιστεύουμε ότι τίποτα δε θα μπορέσει να μας βοηθήσει. Αυτό ακριβώς κάνει το άγχος, αλλά κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του. Τίποτα δεν είναι τόσο μεγάλο που να μην μπορεί να επιλυθεί ή να συζητηθεί κι ας φαίνεται το αντίθετο. Να θυμάσαι, είσαι δυνατότερος/η από το άγχος σου! Αν τυχόν ανησυχείς τόσο που δυσκολεύεσαι να απολαύσεις τη ζωή, μπορείς να μιλήσεις σε σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή σου, ώστε να εξηγήσεις πώς νιώθεις και να βοηθηθείς σε ό,τι σε αναστατώνει. Μπορείς πάντα να μιλήσεις σε κάποιον δάσκαλο που εμπιστεύεσαι ή σε κάποιον συγγενή»: Απόσπασμα από το σημείωμα της Sharie Coombes.

Ξεφυλλίστε ΕΔΩ και ΕΔΩ κάποιες ενδεικτικές δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στα βιβλία.

Δύο διασκεδαστικά βιβλία που θα βοηθήσουν τα παιδιά να συμφιλιωθούν με ό,τι νιώθουν, να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και να χαίρονται τη ζωή.

Το να μάθει ένα παιδί ότι όσα αισθάνεται μπορεί να τα διαχειρίζεται και να παραμένει αισιόδοξο είναι από τα μεγαλύτερα δώρα γνώσης που μπορείτε να του προσφέρετε ως γονιός.

Σαμπά Ναταλί

Παιδοψυχολόγος-Παιγνιοθεραπεύτρια