Το να είσαι κορίτσι: Η περίληψη μιας προσωπικής ιστορίας της βίας
Μια συγγραφέας αφηγείται για τη βία όπως την έχει ζήσει η ίδια, ως κορίτσι και γυναίκα: γράφει για περιστατικά βαθιά κρυμμένα, που αφήνουν αθέατες πληγές.
1. Είμαι έξι. Ο γιος της νταντάς μου, ο οποίος είναι πέντε, αλλά είναι ένα κεφάλι ψηλότερος από μένα, θέλει να μου δείξει το πουλί του. Το κάνει όταν η μητέρα του δεν κοιτάζει. Μια φορά του λέω να μην το κάνει, με πιάνει και βάζει πουλί του στο χέρι μου. Τον δαγκώνω στον ώμο του δυνατά. Ξεκινά να κλαίει, σηκώνει το παντελόνι του και τρέχει επάνω για να πει στη μητέρα του ότι τον δάγκωσα. Αισθάνομαι πολύ αμήχανα για να πω για το σκηνικό με το πουλί του, έτσι όλοι πιστεύουν ότι τον δάγκωσα χωρίς κανένα λόγο.
Έχω πρόβλημα πρώτα στο σπίτι της νταντάς μου και αργότερα πίσω στο σπίτι μου.
Την επόμενη φορά που ο γιος της νταντάς προσπαθεί να μου δείξει το πουλί του, δεν αντιδρώ, γιατί δεν θέλω να δημιουργηθεί πάλι πρόβλημα.
Μία μέρα λέω στη νταντά τι κάνει ο γιος της, μου λέει ότι είναι απλά ένα μικρό αγόρι, δεν ξέρει τίποτα περισσότερο. Μπορώ να πω ότι είναι θυμωμένη μαζί μου, και δεν ξέρω γιατί. Αργότερα εκείνη τη μέρα, όταν η μητέρα μου έρχεται να με πάρει, η νταντά μου με αγκαλιάζει πάρα πολύ σφιχτά και λέει πόσο ζηλεύει που εκείνη έχει μόνο γιους και θα ήθελε να έχει μια κόρη τόσο γλυκιά σαν κι εμένα.
Μια μέρα, ενώ παίζουμε στο κατώφλι, μου λέει πολύ σοβαρά ότι μπορεί να με σκοτώσει μια μέρα και τον πιστεύω.
2. Είμαι στη δεύτερη τάξη και η αίθουσα διδασκαλίας μας έχει ένα περίεργο ανοιχτό κόνσεπτ όπου ο τέταρτος τοίχος είναι στην πραγματικότητα ο διάδρομος προς το γυμναστήριο. Κατά τη διάρκεια της ημέρας παρακολουθούμε κρυφά τις άλλες τάξεις που πηγαίνουν ή επιστρέφουν από το γυμναστήριο. Πρέπει να τις αγνοήσουμε. Η μόνη τάξη που υποτίθεται ότι δεν πρέπει να αγνοήσουμε είναι η 6η τάξη του κ. Monsieur Pierre.
Κάθε φορά που περπατά ο κύριος Pierre, υποτίθεται ότι πρέπει να πούμε «Bonjour, Monsieur Sexiste» (Καλημέρα σας κύριε Monsieur σεξιστή). Εμείς έχουμε πάρει την εντολή να το κάνουμε αυτό από την απίστευτα καλή δασκάλα μας, Madame Lemieux. Μας λέει ότι ο κ. Pierre, ένας άνθρωπος με γκρίζα μαλλιά και μουστάκι, είναι σεξιστής, επειδή δεν θα αφήσει τα κορίτσια στην τάξη του να παίξουν χόκεϊ. Είναι η πρώτη φορά, που ακούω τη χρήση της λέξης σεξιστής.
Η λέξη ακούγεται πολύ σοβαρή όταν την προφέρει. Κοιτάζει γύρω όλη την τάξη για να βεβαιωθεί ότι όλοι δίνουν προσοχή και η φωνή της γίνεται έντονη και σκληρή.
«Τα κορίτσια μπορούν να παίξουν χόκεϊ. Τα κορίτσια μπορούν να κάνουν οτιδήποτε κάνουν τα αγόρια», μας λέει.
Δεν την πιστεύουμε πραγματικά. Για ένα πράγμα είμαστε σίγουροι, τα κορίτσια δεν παίζουν χόκεϋ. Όλοι στο NHL – συμπεριλαμβανομένου του ήρωά μας Mario Lemieux, που μερικές φορές ψιθυρίζουμε μεταξύ μας ότι μπορεί να είναι αδελφός ή ξάδελφος της δασκάλας μας ή ακόμα και σύζυγος της – είναι αγόρι. Αλλά δεχόμαστε ότι ίσως τα κορίτσια της 6η τάξης μπορούν να παίξουν χόκεϊ στο μάθημα της γυμναστικής, γι ‘αυτό κάνουμε αυτό που ζητάει.
Κυρίως αυτό που θυμάμαι είναι το χαμόγελο που απλώνεται στο πρόσωπο του κ. Pierre, όποτε τον αποκαλούμε σεξιστή. Δεν είναι το χαμόγελο κάποιου που ντρέπεται. Είναι το χαμόγελο κάποιου που μας βρίσκει αξιολάτρευτους μέσα στην οργή μας.
3. Αργότερα την ίδια χρονιά ένας άνδρας μπαίνει στο Πολυτεχνείο του Μόντρεαλ και σκοτώνει δεκατέσσερις γυναίκες. Τις σκοτώνει, επειδή μισεί τις φεμινίστριες. Τις σκοτώνει, γιατί πρόκειται να γίνουν μηχανικοί, επειδή πηγαίνουν στο σχολείο, επειδή καταλαμβάνουν χώρο. Τις σκοτώνει, γιατί νομίζει ότι έχουν κλέψει κάτι που δικαίως είναι δικό του. Τις σκοτώνει, επειδή είναι γυναίκες.
Τα πάντα εκείνη την ημέρα είναι γκρίζα: ο ουρανός, η βροχή, ο δρόμος, η συγκεκριμένη πλευρά του Πολυτεχνείου, οι εικόνες των δεκατεσσάρων κοριτσιών που είναι εκτυπωμένες στην εφημερίδα. Το πρόσωπο της μητέρας μου είναι γκρι. Είναι χειμώνας, κι ο αέρας έχει γεύση σαν το νερό που πίνεται από ένα φλιτζάνι κασσίτερου.
Η κυρία Lemieux δεν μας ζητάει να αποκαλούμε τον Monsieur Pierre σεξιστή πια. Ίσως αφήνει τα κορίτσια να παίζουν χόκεϊ τώρα. Ή ίσως να φοβάται.
Τα κορίτσια μπορούν να κάνουν οτιδήποτε κάνουν τα αγόρια, αλλά αποδεικνύεται ότι μερικές φορές χάνουν τη ζωή τους γι’ αυτό.
4. Είμαι δεκατέσσερα και η μητέρα της συμμαθήτριάς μου δολοφονείται από το φίλο της. Τη μαχαίρωσε μέχρι θανάτου. Στην εφημερίδα το ονομάζουν έγκλημα πάθους. Όταν επιστρέφει στο σχολείο, δεν μιλάει γι΄αυτό. Όταν μιλάει για τη μητέρα της είναι πάντα στον ενεστώτα – «λέει η μαμά μου» ή «η μαμά μου σκέφτεται» – σα να είναι ακόμα ζωντανή. Την επόμενη χρονιά άλλαξε σχολείο, επειδή ο πατέρας της ζει σε μια διαφορετική σχολική συνοικία.
Πάθος. Λες κι ο φόνος είναι το ίδιο πράγμα με το να σκορπίζει κανείς ροδοπέταλα στο κρεβάτι ή το ίδιο με ένα δείπνο υπό το φως των κεριών ή το ίδιο με ένα φιλί στο τέλος μιας ταινίας.
5. Οι άνδρες αρχίζουν να μου λένε πράγματα στο δρόμο, μερικές φορές αρκετά δυνατά, ώστε όλοι γύρω μας να ακούσουν, αλλά όχι πάντα. Μερικές φορές μουρμουρίζουν σιγανά, για να είμαι η μόνη που ξέρει. Έτσι, αν αντιδράσω, θα φανώ σα να παρατραβάω τα πράγματα επίτηδες ή σα να τα έχω επινοήσει μόνη μου. Αυτοί οι ψιθυρισμοί με κάνουν να νιώθω ότι τα συνοδεύει κάτι, αν και δεν ξέρω τι ακριβώς.
Νιώθω σα να το αξίζω. Νιώθω σα να το αποζητώ. Νιώθω βρώμικη και ντροπιασμένη.
Θέλω να υπερασπιστώ τον εαυτό μου και να μιλήσω σ’ αυτά τα άτομα, αλλά φοβάμαι. Είμαι θυμωμένη που κάνω σα μωρό γι’ αυτό. Νιώθω ότι αν ήμουν πιο γενναία, δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν απ’ αυτό. Τελικά βρίσκω το θάρρος και λέω σ’ έναν άνδρα να με αφήσει ήσυχη. Κρατώ τη φωνή μου σταθερή και προσπαθώ να ακουστεί περισσότερο σαν εντολή παρά ως αίτημα. Αυτός αρπάζει τον καρπό μου και με αποκαλεί μια γαμ****νη σκύλα.
Μετά από αυτό δεν μιλάω πια. Αντ ‘ αυτού, απλά χαμογελώ. Μερικές φορές σκύβω το κεφάλι μου και ψιθυρίζω σας ευχαριστώ. Επιταχύνω το βήμα μου και απομακρύνομαι βιαστικά, μέχρι που μία φορά ένας άνδρας μου φωνάζει «μη φεύγεις» κι αρχίζει να με ακολουθεί.
Μετά από αυτό προσπαθώ πάντα να συγκρατώ το ρυθμό μου, ακόμα κι η αναπνοή μου παραμένει αργή. Όπως λένε ότι κάνουμε εάν βρεθούμε ποτέ αντιμέτωποι με μια αρκούδα: δεν πρέπει να τρέξουμε, αλλά να γυρίσουμε πίσω αργά, μέχρι να μην μπορεί να μας δει άλλο.
Νομίζω ότι αυτοί οι άντρες, όπως τα σκυλιά, μπορούν να μυρίσουν το φόβο μου.
6. Στα 18α γενέθλια μου, ο ξάδερφος μου με παίρνει έξω μαζί του σε club. Ενώ χορεύουμε, ένας άντρας έρχεται πίσω μου και αρχίζει να παίζει με τις ράντες από το μαύρο φόρεμά μου. Αλλά είναι σαν να χορεύει μαζί μου κι αυτή είναι η πρώτη μου φορά σε club και θέλω να το παίξω άνετη, οπότε δεν λέω τίποτα. Στη συνέχεια τραβάει τις ράντες μου σε όλο τους το μήκος και όλοι γελούν, ενώ εγώ αγωνίζομαι να καλύπτω το στήθος μου.
Σε μια συναυλία ένας άντρας έρχεται πίσω μου και γλιστράει το χέρι μου γύρω μου και αρχίζει να παίζει με τη θηλή μου, ενώ φιλάει το λαιμό μου. Μέχρι που να βρω αρκετό χώρο για να καταφέρω να γυρίσω, έχει φύγει.
Στο πάρτι γενεθλίων του φίλου μου ένας γκέι άντρας αρπάζει το στήθος μου και λέει σ’ όλους ότι έχει το δικαίωμα να το κάνει, επειδή δεν του αρέσουν τα κορίτσια. Γελώ, γιατί κι όλοι οι άλλοι γελάνε, γιατί τι άλλο θα έπρεπε να κάνω;
Άνδρες πιέζουν το σώμα τους πάνω μου στο μετρό, στο λεωφορείο, ακόμη και μέσα στο πλήθος σε μια διαμαρτυρία. Τα χέρια τους κρέμονται αδιάφορα, μερικές φορές χαϊδεύονται αδιάφορα επάνω στον καβάλο μου ή στα οπίσθιά μου. Μια φορά είναι τόσο άσχημο αυτό, που παραπονιέμαι στον οδηγό του λεωφορείου, που αναγκάζει έναν άντρα να κατεβαίνει από το λεωφορείο, αλλά τότε μου λέει ότι αν δεν μου αρέσει η προσοχή, ίσως δεν πρέπει να φορώ τόσο μικρές φούστες.
7. Πιάνω δουλειά στη φροντίδα ασθενών, κάποια που κάθεται με νοσοκομειακούς ασθενείς που κινδυνεύουν να βγάλουν τα IVs τους ή να βλάψουν τον εαυτό τους ή ακόμα και να τρέξουν μακριά. Οι βάρδιες είναι δώδεκα ώρες και δεν υπάρχει πραγματική εκπαίδευση, αλλά η αμοιβή είναι καλή.
Πολλοί άνδρες ασθενείς αυνανίζονται μπροστά μου. Κάποιοι από αυτούς το κάνουν απροκάλυπτα, πράγμα που είναι πραγματικά καλύτερο, γιατί τότε μπορώ να φωνάξω μια νοσοκόμα.
Μια φορά ένας ηλικιωμένος άνδρας μου ζητάει να φτιάξω το μαξιλάρι του και όταν τον πλησίζω για να το κάνω, αρπάζει το χέρι μου και το βάζει στον π**** του.
Όταν καλώ τον προϊστάμενό μου, αυτός διαμαρτύρεται, λέει ότι δεν το θυμάται, ότι δεν ήξερε τι έκανε.
8.Ένας άντρας μπαίνει σε ένα σχολείο, λέει σε όλα τα μικρά κορίτσια να ευθυγραμμιστούν μπροστά από τον πίνακα και αρχίζει να πυροβολεί.
Ένας άντρας μπαίνει σ’ ένα οικοτροφείο κι αρχίζει να πυροβολεί.
Ένας άνδρας μπαίνει στο θέατρο κι επειδή η παράσταση γράφτηκε από φεμινίστρια αρχίζει να πυροβολεί.
Ένας άνδρας μπαίνει στο Planned Parenthood κι αρχίζει να πυροβολεί.
Ένας άνδρας μπαίνει μέσα.
9. Αρχίζω να γράφω για το φεμινισμό στο διαδίκτυο και μέσα σε λίγους μήνες αρχίζω να λαμβάνω θυμωμένα σχόλια από άνδρες. Όχι απειλές θανάτου, ακριβώς, αλλά κάτι ακόμα πιο τρομακτικό. Τρομακτικό εξαιτίας του πόσο τεράστια και πραγματική είναι η οργή τους. Είμαι φοβισμένη, επειδή ορκίζονται ότι δεν μισούν τις γυναίκες, σκέφτονται μόνο ότι οι γυναίκες σαν εμένα πρέπει να μπουν στη θέση τους.
Φτάνω σε ένα σημείο, όπου τα σχόλια –ακόμη κι η περιστασιακή βίαιη απειλή– γίνονται ρουτίνα. Αστειεύομαι για αυτά. Νομίζω ότι είναι ένα περίεργο παράσημο τιμής, σα να είμαι σε κάποιο σύλλογο. Το σύλλογο για γυναίκες που δέχονται απειλές από άνδρες.
Δεν είναι αστείο στην πραγματικότητα.
10. Κάποιος μου στέλνει απειλή θανάτου εναντίον του γιου μου.
Δεν το λέω σε κανέναν αμέσως, γιατί αισθάνομαι σα να είναι δικό μου λάθος – το σφάλμα μου για το ότι είναι πολύ δυνατή η φωνή μου, πολύ ξεκάθαρη, ότι είναι πολύ προφανές ότι είμαι ένας γονέας.
Όταν τελικά αρχίσω να το λέω σε ανθρώπους, οι περισσότεροι από αυτούς είναι συμπονετικοί. Αλλά μερικές γυναίκες λένε πράγματα όπως «γι’ αυτό δεν μοιράζομαι τίποτα για τα παιδιά μου online», ή «γι’ αυτό δεν δημοσιεύω φωτογραφίες του παιδιού μου».
Ακόμη και όταν ένας άνδρας κάνει μια επιλογή να απειλήσει ένα μικρό παιδί, εξακολουθεί να είναι, κατά κάποιο τρόπο, υπαιτιότητα μιας γυναίκας.
11. Προσπαθώ να μη φοβάμαι.
Ακόμα φοβάμαι.
Anne Thériault
Πρωτότυπος Τίτλος: Being A Girl: A Brief Personal History of Violence