Τα παιδιά χρειάζονται ελεύθερο χρόνο όσο και οι ενήλικες
Χωρίς χρόνο για μη δομημένο παιχνίδι, η ψυχική υγεία των παιδιών υποφέρει
Περάσαμε αρκετές πρόσφατες δεκαετίες προσπαθώντας να ενθαρρύνουμε τους ενήλικες να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες αυτοφροντίδας και να μην αφήνουν όλο τον χρόνο να πηγαίνει δουλειά. Πριν από δύο δεκαετίες, υπήρχε πολύς θόρυβος για το βιβλίο The Overscheduled Child, το οποίο παρείχε σαφείς προειδοποιήσεις σχετικά με τη ζημιά που θα μπορούσε να προκαλέσει η «υπερβολική ανατροφή των παιδιών». Ξέρουμε τι χρειάζεται να κάνουμε, αλλά έχουμε παραμελήσει τις δικές μας συμβουλές όταν πρόκειται για τα παιδιά μας.
Η κρίση ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων βρίσκεται μπροστά μας, με τα παιδιά να βιώνουν κατάθλιψη και άγχος, μεταξύ άλλων διαταραχών, σε ποσοστά ρεκόρ.
Αν και κανείς δεν θέλει το παιδί του να κινδυνεύει από σωματική βλάβη, θα πρέπει επίσης να νοιαζόμαστε αρκετά για τα παιδιά μας ώστε να μη δημιουργούμε καταστάσεις στις οποίες κινδυνεύουν να υποστούν συναισθηματική βλάβη. Περισσότερες από μία γενιές που ζούνε ακόμα αφιέρωσαν μεγάλο μέρος της παιδικής τους ηλικίας ασχολούμενοι με τις δραστηριότητες που επινοούν τα παιδιά όταν «βαριούνται»: παίζοντας παιχνίδια με μπαλάκια, εξερευνώντας άγνωστες περιοχές (δηλαδή το δάσος της αυλής κάποιου), προκαλώντας το ένα το άλλο σε διαγωνισμούς δύναμης ή εγκεφάλου ή με ημερήσια επιτραπέζια παιχνίδια.
Δεν είναι μόνο η νοσταλγία που φέρνει πίσω τις παιδικές μνήμες της άγριας ελευθερίας και του να μην γυρίζεις σπίτι μέχρι να ανάψουν τα φώτα του δρόμου. Είναι αναμνήσεις βασικών στιγμών στη ζωή μας, όταν προσδιορίζαμε τη θέση μας στον κόσμο και πώς χωρούσαμε σε μια μεγαλύτερη ομάδα πέρα από το σχολείο και την οικογένεια.
Ο Rob Oldenberg έγραψε για τις «τρίτες θέσεις», εκείνα τα μέρη όπου οι ενήλικες εμφανίζονται και γίνονται αποδεκτοί για αυτό που είναι και δίνεται χώρος για να μοιραστούν τις απόψεις τους, να εκφράσουν τα παράπονά τους και να αναζητήσουν υποστήριξη. Όλοι λαχταρούμε έναν χώρο όπου μπορούμε να βρούμε την κοινότητα και την αίσθηση του ανήκειν. Είναι αυτό που επιτρέπει στους πολιτισμούς να αναπτυχθούν και να διατηρηθούν. Όταν δίνουμε σε κάποιον χώρο να μοιραστεί τις σκέψεις του, ή του κάνουμε ένα νεύμα, του συμπεριφερόμαστε με τρόπο που τον αναγνωρίζουμε και μας αναγνωρίζει κι εκείνος.
Τι σχέση έχει αυτό με τα παιδιά;
Σκεφτείτε τον κόσμο ενός παιδιού – απαιτείται να ακολουθούν τους κανόνες των οικογενειών τους στο σπίτι, έχοντας πάντα επίγνωση της θέσης τους στην οικογενειακή ιεραρχία. Στα σχολεία, διοικούνται από ένα άλλο σύνολο ενηλίκων που έχουν τη δύναμη να ελέγχουν την καθημερινή ρουτίνα του παιδιού, πέντε ημέρες την εβδομάδα. Εάν ένα παιδί ασχολείται με εξωσχολικές δραστηριότητες, είναι πιθανό να υπάρχει ένας ακόμη ενήλικας που καθορίζει τους κανόνες, ορίζει παραμέτρους και ελέγχει τη δράση.
Μια φορά κι έναν καιρό, ακόμη και αρκετά απομονωμένα παιδιά ζούσαν σε σπίτια με τουλάχιστον ένα ή δύο αδέρφια. Αυτό τους έδωσε κάποιο είδος ομάδας αναφοράς όπου συναγωνίζονταν για εξουσία και σχεδίαζαν σχέδια για χάρη της ψυχαγωγίας. Σήμερα, υπάρχουν περισσότερα μοναχικά παιδιά από ό,τι στις προηγούμενες γενιές, επομένως ακόμη και το πάρε-δώσε της δέσμευσης των αδελφών είναι εκτός τραπεζιού ως εργαλείο ανάπτυξης.
Λοιπόν, ποιες είναι οι συνέπειες για τα παιδιά μας από τη μικροδιαχείριση σε καθημερινή βάση;
Σύμφωνα με τη μελέτη των Gray et al., η απουσία ελεύθερου χρόνου παιχνιδιού έχει ως αποτέλεσμα την απουσία βέλτιστης ψυχικής υγείας. Τα παιδιά συγκεντρώνονται από μέρος σε μέρος με ελάχιστες ευκαιρίες να συμμετάσχουν σε δημιουργικό παιχνίδι, άτυπη κοινωνική δέσμευση και αλληλεπιδράσεις με συνομηλίκους. Αντίθετα, υπάρχει υπερβολική εξάρτηση από τους άλλους, και τα ηλεκτρονικά, για την παροχή τόνωσης, την επίλυση προβλημάτων ή τη λήψη αποφάσεων.
Πολλά έχουν γραφτεί για τα οφέλη του «να βαριέσαι», καθώς η πλήξη είναι συχνά ένα κίνητρο για να γίνετε δημιουργικοί και να δείτε ποια νέα ιδέα ή έργο σας ενδιαφέρει.
Οι άνθρωποι χρειάζονται κοινωνική αλληλεπίδραση για να μπορέσουν να κατανοήσουν τους άλλους και τον κόσμο, να βιώσουν ενσυναίσθηση και να ασκήσουν τον αλτρουισμό. όλες οι δεξιότητες που βοηθούν τις κοινωνίες να ευδοκιμήσουν. Τα παιδιά που δεν μαθαίνουν ποτέ πώς να γίνονται φίλοι με άλλους, να υπερασπίζονται τον εαυτό τους ή να εξερευνούν κρυφά νέα περιβάλλοντα μπορεί να εμποδίζουν τόσο τη διανοητική όσο και τη συναισθηματική τους ανάπτυξη.
Υπάρχουν πολλές απειλές για τα παιδιά που παραμονεύουν έξω από την ασφάλεια του σπιτιού, αλλά δημιουργώντας σαφείς κανόνες και όρια σχετικά με τη δραστηριότητα πέρα από το σπίτι, οι γονείς δημιουργούν ασφαλείς ζώνες όπου τα παιδιά μπορούν να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες αναψυχής και το αιτιολογικό δούναι και λαβείν με συνομηλίκους που μπορούν να τους βοηθήσουν να κάνουν το καλύτερο ξεκίνημα στην οικοδόμηση υγιών σχέσεων σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Τα κινητά τηλέφωνα, οι ιχνηλάτες και οι κανόνες σχετικά με το πού μπορεί να πάει ένα παιδί και πόσο καιρό μπορεί να μείνει έξω δημιουργούν παραμέτρους σύμφωνα με τις οποίες τα παιδιά μπορούν να δείξουν την αξιοπιστία τους και να κερδίσουν αυξανόμενες ευκαιρίες για περιπέτεια.
Η έρευνα για την ψυχική υγεία και την ευτυχία των ενηλίκων δείχνει ότι όταν πρόκειται για τα βασικά, εκτός από μια υγιεινή διατροφή και επαρκή ύπνο, χρειαζόμαστε επίσης χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, κοινωνική δέσμευση, αίσθηση του ανήκειν και το αίσθημα ότι έχουμε σκοπό, και χρόνο για να αποφορτιστούμε από το άγχος της μέρας.
Το να βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας έχει όλα αυτά τα πράγματα μπορεί να το προστατεύσει από διακυβευμένη ψυχική υγεία, ενσταλάσσοντας ταυτόχρονα εμπιστοσύνη και ικανότητα. Όλοι επωφελούνται από στιγμές χαλάρωσης ακόμα και πλήξης – είναι καλό κίνητρο να σκεφτόμαστε δημιουργικά τη ζωή και το τι πρέπει να κάνουμε στη συνέχεια.