Τα αριστερόχειρα παιδιά
Η πλειονότητα των ανθρώπων, ανεξάρτητα από ηλικία, χρησιμοποιεί κυρίως το δεξί χέρι, όχι μόνο όταν γράφει…
Η πλειονότητα των ανθρώπων, ανεξάρτητα από ηλικία, χρησιμοποιεί κυρίως το δεξί χέρι, όχι μόνο όταν γράφει αλλά και όταν εκτελεί διάφορες άλλες δραστηριότητες, π.χ. όταν γυρίζει τις σελίδες του βιβλίου, όταν τρώει, όταν χτενίζεται, όταν μετακινεί ελαφρά αντικείμενα κ.τ.ό. Αυτά είναι τα δεξιόχειρα άτομα.
Ωστόσο, 2 στα 100 άτομα χρησιμοποιούν τα αριστερό χέρι -αριστερόχειρα άτομα και 8 στα 100 άτομα, ιδίως στις μικρές ηλικίες, χρησιμοποιούν και τα δύο χέρια -αμφιδέξια άτομα. Τα ποσοστά αυτά ποικίλουν ανάλογα με τους ερευνητές. Μερικοί από αυτούς, για παράδειγμα, αναφέρουν ποσοστό 5%. Τα αμφιδέξια άτομα μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, καθώς ωριμάζουν νευρολογικά, να γίνουν δεξιόχειρα ή αριστερόχειρα. Τα αμιγώς αριστερόχειρα είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να γίνουν δεξιόχειρα.
Η επιμονή και η πίεση που ασκείτο παλιότερα από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, αλλά και σήμερα ακόμη από μερικούς γονείς στα αριστερόχειρα παιδιά να γράφουν με το δεξί χέρι, συχνά διαταράσσει τη συναισθηματική κατάσταση των παιδιών και δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στη μάθηση. Μερικά από τα παιδιά αυτά μπορεί να φτάσουν μέχρι τους ψυχολόγους και τους ψυχιάτρους.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Όλοι οι εκπαιδευτικοί είναι πλέον ενημερωμένοι σε βαθμό, ώστε να μην κινδυνεύουν οι μαθητές μας από τις άστοχες παρεμβάσεις και την καταπίεση που ασκείτο παλιότερα.
– Τι είναι η αριστεροχειρία, είναι μια απλή συνήθεια ή κάτι βαθύτερο;
Mέχρι πρότινος υπήρχε η αντίληψη ότι η αριστεροχειρία είναι απλά μια «κακή» συνήθεια και γι’ αυτό ισοδυναμούσε με κοινωνικό στίγμα. Είναι γνωστός ο όρος «ζερβοκουτάλα» με τον οποίο χαρακτήριζαν παλιά τα αριστερόχειρα άτομα, σε μια
προσπάθεια να τα εξαναγκάσουν να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι.
Η μελέτη της δομής και των λειτουργιών του εγκεφάλου έδειξε, ότι το κέντρο του λόγου, της κίνησης, της γραφής κτλ βρίσκεται στον εγκέφαλο. Το κέντρο του λόγου και της γραφής για τους δεξιόχειρες είναι στο αριστερό ημισφαίριο, ενώ για τους
αριστερόχειρες είναι στο δεξί.
Η αριστεροχειρία, λοιπόν, είναι αποτέλεσμα της δομής και της λειτουργίας του εγκεφάλου. Είναι δηλαδή μια ιδιαιτερότητα που οφείλεται στην ανατομική κατασκευή του εγκεφάλου. Δεν είναι ελάττωμα. Δεν είναι ένα κληρονομημένο σημάδι εκφυλισμού. Δεν έχει σχέση με τη νοητική υστέρηση, όπως πολλοί γονείς μέχρι πρότινος πίστευαν και μερικοί ίσως πιστεύουν ακόμη.
Η αριστεροχειρία συναντάται με μεγαλύτερη συχνότητα στους άνδρες και πολύ λίγο στις γυναίκες..
– Μπορεί ένα αριστερόχειρο παιδί να γίνει δεξιόχειρο ;
Αν επιχειρήσουμε να κάνομε ένα αριστερόχειρο παιδί δεξιόχειρο είναι σαν να επιχειρούμε να αλλάξομε την ανατομική κατασκευή του εγκεφάλου. Μια τέτοια ενέργεια ασκεί στο παιδί σοβαρή καταπίεση και είναι πολύ πιθανόν να προκαλέσει εγκεφαλική δυσλειτουργία, σύγχυση κλπ, με δυσάρεστες συνέπειες στη μάθηση και στην κοινωνική του συμπεριφορά.
Πρέπει να διευκρινίσουμε, ότι αν και η αριστεροχειρία δεν είναι ελάττωμα, οι αριστερόχειρες συχνά συναντούν πρακτικές δυσκολίες στη γραφή και στην ανάγνωση, καθώς και σε άλλες δραστηριότητες, οι οποίες οφείλονται σε καθαρά πολιτιστικούς λόγους. Όλοι ξέρομε, ότι βιβλία, τετράδια, σύστημα γραφής, μηχανές κλπ, είναι φτιαγμένα με βάση τους δεξιόχειρες. Όταν ο ενήλικας αριστερόχειρας πρέπει να χρησιμοποιήσει, για παράδειγμα, μια μηχανή που είναι κατασκευασμένη για δεξιόχειρες έχει πρόβλημα, γιατί δυσκολεύεται να γυρίσει π.χ. το διακόπτη της μηχανής που βρίσκεται στη δεξιά του πλευρά με το αριστερό του χέρι.
Η αριστεροχειρία γίνεται «πρόβλημα» όταν το παιδί εγγράφεται στο σχολείο και αρχίζει να διαβάζει και να γράφει. Όπως αναφέρεται παραπάνω, το σύστημα γραφής έχει διαμορφωθεί με βάση τους δεξιόχειρες. Όταν γράφουμε το μολύβι με το χαρτί σχηματίζουν γωνία 30 μοιρών περίπου. Ο δεξιόχειρας βλέπει τα γράμματα που σχηματίζει και μπορεί να τα βελτιώνει όταν δεν είναι αισθητικά ωραία. Αντίθετα, ο αριστερόχειρας δε βλέπει τα γράμματα που γράφει, γιατί καλύπτονται από το χέρι του. Γι’ αυτό συχνά οι αριστερόχειρες είναι κακογράφοι.
Τα γράμματά τους είναι τρεμουλιαστά, δεν ακολουθούν με ακρίβεια τις γραμμές του τετραδίου, αλλά πάνε πάνω -κάτω, είναι ακατάστατα με όχι καλή εμφάνιση κ.τ.ό. Τότε, αν εκπαιδευτικοί και γονείς δεν είναι σωστά ενημερωμένοι, πιέζουν το αριστερόχειρο παιδί να γράφει με το δεξί χέρι με όλες τις συνέπειες που αναφέρονται παραπάνω.
Συμπερασματικά, οι γονείς πρέπει να ξέρουν ότι:
α. Η αριστεροχειρία δεν είναι ελάττωμα, αλλά μια ιδιαιτερότητα της φύσης που οφείλεται στην ανατομική κατασκευή του εγκεφάλου.
β. Η καταπίεση που ασκείται στα αριστερόχειρα άτομα να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι ισοδυναμεί με μια προσπάθεια μετατόπισης του κέντρου του λόγου από το δεξί στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση στις εγκεφαλικές λειτουργίες, διαταραχές συμπεριφοράς και δυσκολίες στη μάθηση.
γ. Γονείς και εκπαιδευτικοί οφείλουν να σέβονται την ιδιαιτερότητα αυτή, όπως ακριβώς σέβονται και αποδέχονται τις διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των ανθρώπων σ’ ό,τι αφορά το χρώμα των μαλλιών, το χρώμα των ματιών, τη χροιά της φωνής κτλ.
δ. Η αντίληψη αυτή πρέπει να καλλιεργείται και στα παιδιά από τις μικρές ηλικίες, τόσο στα αριστερόχειρα όσο και στα δεξιόχειρα.
ε.. Αν οι γονείς παρατηρήσουν στο αριστερόχειρο παιδί τους αλλαγές στη συμπεριφορά του, στη σχολική του επίδοση, στη στάση του απέναντι στο σχολείο και στη μάθηση, είναι καλό να συμβουλεύονται έναν ειδικό, ο οποίος θα ελέγξει αν οι αλλαγές αυτές οφείλονται στην αριστεροχειρία ή σε άλλους παράγοντες και θα τους υποδείξει τρόπους χειρισμού του παιδιού, προκειμένου να υπερβεί τις δυσκολίες του, να ισορροπήσει κοινωνικά και συναισθηματικά και να αλλάξει τη στάση του προς το σχολείο και τη μάθηση.