Πότε μπορούμε να διδάξουμε στο παιδί μας την έννοια της ευγνωμοσύνης;
Από πολύ μικρή ηλικία, όπως μας διαβεβαιώνουν οι ειδικοί
Η ευγνωμοσύνη δεν είναι μόνο μια αφηρημένη έννοια αλλά και τρόπος ζωής. Δεν χρειάζεται λοιπόν να περιμένουμε από το παιδί μας να μεγαλώσει αρκετά ώστε να αναπτύξει ένα αφηρημένο τρόπο σκέψης και να την κατανοήσει. Από μωρό ακόμα μπορούμε να το μυήσουμε σε πράξεις με τις οποίες εκφράζει την ευγνωμοσύνη του (έστω κι αν δεν είναι προς το παρόν σε θέση να καταλάβει τι ακριβώς σημαίνει αυτή η λέξη).
«Τα παιδιά αρχίζουν να κατανοούν την έννοια της ευγνωμοσύνης γύρω στα εννέα με δέκα χρόνια τους», εξηγεί η κλινική ψυχολόγος Sonya Dinizulu, καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικής Νευροεπιστήμης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σικάγο. «Όμως η εκπαίδευσή τους αρχίζει στα ένα με δύο χρόνια».
Η στάση ζωής ενός νηπίου 2 ετών είναι καθαρά εγωκεντρική. Σε αυτή την ηλικία όμως αρχίζει επίσης να αναπτύσσει την ικανότητα να μπαίνει στη θέση του άλλου και να κατανοεί ότι είναι ένα διαφορετικό πλάσμα από τους άλλους ανθρώπους. Η συγκεκριμένη, συναισθηματική ευφυΐα είναι απαραίτητη για να αρχίσουμε να το φέρνουμε σε επαφή με την ευγνωμοσύνη, έστω και μέσα από τυπικά τελετουργικά όπως το να λέει «ευχαριστώ» σε όποιον του φέρνει ένα δώρο ή το βοηθάει να κάνει κάτι.
Όμως, «ένας από τους καλύτερους τρόπους να διδάξουμε σε παιδιά κάθε ηλικίας την ευγνωμοσύνη, ακόμα και σε νήπια, είναι μέσα από δικές μας πράξεις έκφρασης ευγνωμοσύνης», τονίζει η Dinizulu.
Καλό είναι επίσης να αποφεύγουμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας υλικά αγαθά σε μεγάλες ποσότητες ή τουλάχιστον χωρίς να τους δώσουμε την ευκαιρία να προσπαθήσουν για να τα αποκτήσουν. Τα παιδιά εκτιμούν περισσότερο τα αντικείμενα που κέρδισαν με τον κόπο τους, ενώ αντιθέτως αδιαφορία για εκείνα που τους χαρίζονται απλόχερα και άνευ όρων.
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, οι σχέσεις και οι φιλίες που αρχίζουν να καλλιεργούν στηρίζονται σε πιο αφηρημένα πράγματα – όπως ένα χαμόγελο, ένα αστείο, μια τρυφερή αγκαλιά και γενικά η θετική προσοχή. «Τα παιδιά του δημοτικού καταλαβαίνουν ποιος κάνει ομορφότερη τη ζωή τους», σχολιάζει η ειδικός.
Εμείς, ως οικογένεια, μπορούμε να καθιερώσουμε κάποιες παραδόσεις που θα εμπνεύσουν τα παιδιά μας να κάνουν κτήμα τους τις πράξεις ευγνωμοσύνης. Είτε πρόκειται για κάποια θρησκευτική γιορτή όπως τα Χριστούγεννα είτε για μια οικογενειακή ρουτίνα – για παράδειγμα, μπορούμε στο τέλος της εβδομάδας να ανατρέχουμε με τα παιδιά μας σε όλα τα πράγματα που είμαστε τυχεροί που έχουμε στη ζωή μας.
Η προσφορά στην κοινότητα μέσα από την εθελοντική εργασία μπορεί να προσφέρει ένα ακόμα πολύτιμο μάθημα ευγνωμοσύνης στα παιδιά. Δεν έχει σημασία αν συμμετέχουμε σε φιλοζωικές δράσεις, αν συγκεντρώνουμε ρούχα για πρόσφυγες ή αν βοηθάμε στην προετοιμασία ενός συσσιτίου για τους λιγότερο προνομιούχους συμπολίτες μας. Όλα τα παιδιά, από ένα νήπιο μέχρι έναν έφηβο, μπορούν να μάθουν από την εμπειρία του να γίνονται χρήσιμα, κατά κάποιον τρόπο, για την κοινότητά τους. Τέτοιες καταστάσεις είναι επίσης μια καλή ευκαιρία να συγκρίνουν τη ζωή τους με τις ζωές των άλλων και να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι όλοι εξίσου τυχεροί.