Πάνος Βαλαβάνης: «Με το παραμύθι και το συναίσθημα πρέπει να προσεγγίζεται αρχικά η Ιστορία»
Αξίζει να γνωρίσετε τον καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας και συγγραφέα του «Ο λόφος με τα κρυμμένα μυστικά»
Στο μυαλό σας υπήρχε κάποια υπαρκτή τοποθεσία όταν αρχίσατε να γράφετε το «Λόφο με τα κρυμμένα μυστικά»; Ή αυτός ο λόφος είναι εξ ολοκλήρου γέννημα της φαντασίας σας;
«Ο συγκεκριμένος λόφος είναι μια νοητική κατασκευή, στην οποία συμπυκνώνονται ιστορίες, αρχαιολογικά ευρήματα, ανθρώπινες δραστηριότητες, μια διαδοχή δημιουργίας και καταστροφής, που μπορεί να βρει κανείς μεμονωμένα ή σε ποικίλες μορφές και συνθέσεις σε πάρα πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ο τόπος μας είναι από τους λίγους στον κόσμο όπου υπάρχει αδιάκοπη ιστορική συνέχεια από τη Νεολιθική περίοδο μέχρι σήμερα και αυτή τη συνέχεια, σε συμβατικά απλοποιημένη μορφή αλλά με ακριβή ιστορική διαδοχή, προσπάθησα να δώσω».
Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται ο «Λόφος με τα κρυμμένα μυστικά» και ποια αφηγηματικά μέσα χρησιμοποιήσατε για να προσεγγίσετε τους μικρούς αναγνώστες;
«Το βιβλίο απευθύνεται στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και στους μαθητές Γυμνασίου. Όμως μπορεί να διαβαστεί παρέα με τους γονείς και από μικρότερα παιδιά και να αποτελέσει μια ωραία γενική εισαγωγή σε όλη την ελληνική ιστορία. Πάντως και οι ίδιοι οι γονείς μού έχουν εκμυστηρευθεί ότι το διάβασαν κι εκείνοι ανεξαρτήτως από τα παιδιά τους.
»Το βασικότερο αφηγηματικό μέσο που χρησιμοποίησα είναι μικρές καθημερινές ιστορίες, όπως θα τις έβλεπαν τα μάτια ενός παιδιού, σε συνδυασμό με παράλληλη, πλούσια εικονογράφηση. Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί αμφίδρομα και από το κείμενο προς τις εικόνες και από τις εικόνες προς το κείμενο».
Όταν ήσασταν εσείς παιδί, ποια ιστορική περίοδος σας γοήτευε περισσότερο; Εξακολουθείτε να έχετε αδυναμία στην ίδια περίοδο μέχρι σήμερα;
«Με γοήτευε η κλασική περίοδος, γι’ αυτό ίσως και να έγινα κλασικός αρχαιολόγος. Σήμερα όμως, όσο κι αν φαίνεται περίεργο για έναν ιστορικό, πιο πολύ με γοητεύει η σύγχρονη περίοδος με τα καταπληκτικά επιτεύγματα της επιστήμης και η παρακολούθηση της ζωντανής ιστορίας που διαδραματίζεται μπροστά μας».
Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους γονείς και τους δασκάλους που προσπαθούν να μεταδώσουν στα παιδιά τους ιστορικές γνώσεις αλλά κυρίως τη μαγεία της Ιστορίας;
«Όπως είπατε, η Ιστορία είναι μαγεία. Γι αυτό και η προσέγγισή της θα πρέπει αρχικά να γίνεται με το παραμύθι και το συναίσθημα. Από την προσχολική ηλικία, με τη γοητεία της ελληνικής μυθολογίας και τα κατορθώματα των ηρώων. Κατόπιν, στο σχολείο, με τη διδασκαλία όχι των πάντων αλλά σταθμών της Ιστορίας που αναδεικνύουν τις μεγάλες στιγμές αλλά και τα τεράστια λάθη των προγόνων μας σε όλες τις εποχές και πάντοτε μέσα στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο.
»Στόχος θα πρέπει να είναι όχι μόνον η δημιουργία εθνικής υπερηφάνειας αλλά και η κατανόηση των αδυναμιών μας, έτσι ώστε να γίνουμε συνειδητοί πολίτες της σημερινής Ελλάδας αλλά και πολίτες του κόσμου».
Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσετε ένα μυστήριο της Ιστορίας-Αρχαιολογίας που θα θέλατε να αποκαλυφθεί σε τωρινές ή μελλοντικές ανασκαφές και έρευνες, ποιο θα ήταν αυτό;
«Πιο πολύ από την αποκάλυψη ενός μυστηρίου θα επιθυμούσα να αποκαλυφθούν οι τάφοι των μεγάλων ανδρών της αρχαίας ιστορίας, όπως του Περικλή στην Αθήνα ή του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια. Παρόλο που το πιθανότερο είναι να βρεθούν συλημένοι, νομίζω πως θα μας δώσουν αυτή τη συγκλονιστική εμπειρία που προκαλεί πάντοτε η άμεση επαφή με μεγάλες ιστορικές προσωπικότητες».
Το βιβλίο «Ο λόφος με τα κρυμμένα μυστικά. Το χρονικό μιας φανταστικής ανασκαφής» του Πάνου Βαλαβάνη, σε εικονογράφηση της Άντας Γανώση, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πορφύρα.