Γιατί πρέπει να βάλουμε και την αίσθηση της όσφρησης στο παιχνίδι μας με το παιδί;
Οι μυρωδιές παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο με τους ήχους και τις εικόνες στην ανάπτυξή του, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ακόμα και στο λεγόμενο αισθητηριακό παιχνίδι (sensory play), που σκοπός του είναι η εξερεύνηση και ανάπτυξη των αισθήσεων του μικρού παιδιού μέσα από την επαφή του με διάφορα υλικά, ξεχνάμε συχνά να προσθέσουμε οσφρητικά ερεθίσματα.
Ωστόσο η όσφρηση είναι μια εξίσου, αν όχι περισσότερο θεμελιώδης αίσθηση, στενά συνδεδεμένη με τη μνήμη, που επίσης βοηθάει το μικρό παιδί να ανακαλύψει τον κόσμο γύρω του.
Η εκπληκτική όσφρηση του νεογέννητου
«Το έμβρυο αναπτύσσει την όσφρησή του ήδη από τη μήτρα», εξηγεί η dr Ann-Sophie Barwich, γνωσιακή επιστήμονας, εμπειρική φιλόσοφος και ιστορικός επιστημών, τεχνολογίας και αισθήσεων στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. «Καταλαβαίνει τη μυρωδιά της μητέρας του όσο βρίσκεται ακόμα στην κοιλιά της, και αυτός είναι ένας λόγος που την αναγνωρίζει από τη στιγμή που θα γεννηθεί, ενώ για να αρχίσει να αναγνωρίζει τη μυρωδιά του μπαμπά χρειάζεται περισσότερο χρόνο».
Η όσφρηση ενός νεογέννητου μωρού, σε αντίθεση με την όρασή του, είναι εκπληκτικά ανεπτυγμένη από την πρώτη μέρα της ζωής του. Μπορεί λοιπόν να γίνει ένα πρώτης τάξης εργαλείο μάθησης για το βρέφος.
Τα οφέλη του παιχνιδιού με μυρωδιές
Ένας τρόπος να διεγείρουμε την όσφρηση του μωρού μας είναι μέσα από διάφορες τροφές. Άλλωστε με τη βοήθεια της όσφρησης αντιλαμβανόμαστε και τη γεύση: Όλοι ξέρουμε από πρώτο χέρι ότι όταν είμαστε «μπουκωμένοι» από ένα κρυολόγημα, μπορεί να χάσουμε το ενδιαφέρον μας ακόμα και για το αγαπημένο μας πιάτο!
Φέρνοντας, λοιπόν, το μωρό μας σε επαφή με περισσότερες μυρωδιές, το βοηθάμε να γίνει περισσότερο δεκτικό σε νέες γεύσεις. «Θέλουμε τα παιδιά μας μεγαλώνοντας να απολαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία φαγητών, όχι να κολλήσουν σε συγκεκριμένες γεύσεις του αγαπημένου τους junk food», σχολιάζει η Barwich. «Σε αυτό θα μας βοηθήσει η εξοικείωσή τους με διαφορετικούς τύπους οσμών».
Ακόμα πιο εκπληκτικό είναι, ωστόσο, το γεγονός ότι η αίσθηση της όσφρησης μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη του λεξιλογίου του παιδιού. Ο λόγος; Για να περιγράψουμε μια μυρωδιά, πρέπει να επιστρατεύσουμε τη φαντασία μας οπότε, φέρνοντας ένα νήπιο σε επαφή με καινούριες οσμές, βάζουμε το μυαλό του να δουλέψει με καινούριους και πιο δημιουργικούς τρόπους.
«Μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του δίνοντάς του διαφορετικές μυρωδιές και ζητώντας του να τις περιγράψει», προτείνει η Barwich, τονίζοντας ότι σε αυτό το παιχνίδι δεν υπάρχουν λάθος απαντήσεις. Τα παιδιά είναι ελεύθερα να επιστρατεύσουν στην περιγραφή τους χρώματα, εικόνες, ακόμα και μεταφορές. «Έτσι, τα βοηθάμε να αναπτύξουν τη γλώσσα και τη φαντασία τους».
Πώς όμως θα βάλουμε την όσφρηση στο παιχνίδι;
Σε μια βόλτα μας με το παιδί, όπως προσπαθούμε να στρέψουμε την προσοχή του στην εικόνα της γάτας που διασχίζει το πάρκο, στον ήχο των πουλιών που κελαηδούν και στη θερμοκρασία του αέρα, το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και με τις μυρωδιές από το φρεσκοκομμένο γρασίδι, από τα φύλλα, ακόμα και από την εξάτμιση ενός περαστικού αυτοκινήτου.
«Τα πολύ μικρά παιδιά δεν είναι σε θέση να διακρίνουν τις όμορφες μυρωδιές από τις άσχημες», εξηγεί η Barwich. «Η εντύπωση ότι μια μυρωδιά είναι άσχημη και αηδιαστική αναπτύσσεται αργότερα στη ζωή μας».
Μια άλλη, ιδανική ευκαιρία να φέρουμε τα παιδιά μας σε επαφή με διαφορετικές οσμές είναι μαγειρεύοντας παρέα. Μπορούμε, για παράδειγμα, ενώ ετοιμάζουμε μια σούπα, να τους δώσουμε να μυρίσουν διάφορα μπαχαρικά που χρησιμοποιούμε στη συνταγή μας και να τους ζητήσουμε να μας περιγράψουν τα αρώματά τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να βοηθήσουν και στην καλλιέργεια βοτάνων σε γλαστράκια στη βεράντα ή στον κήπο, ή να κληθούν να εντοπίσουν τις διαφορές ανάμεσα σε φρέσκα και αποξηραμένα βότανα.
Ένα άλλο παιχνίδι με μυρωδιές είναι ένα κουίζ μνήμης που προτείνει η Barwich. Προσθέτουμε σε μπάλες από βαμβάκι μερικές σταγόνες αρωμάτων ή αιθέριων ελαίων και στη συνέχεια δίνουμε στο παιδί μας να μυρίσει μία μπάλα. Την απομακρύνουμε, αφήνουμε να περάσουν μερικά δευτερόλεπτα και μετά του ζητάμε να ξεχωρίσει, μέσα από ένα βαζάκι με βαμβάκι, μια άλλη μπάλα στην οποία έχουμε προσθέσει ακριβώς το ίδιο άρωμα. Το μόνο που πρέπει να προσέξουμε εδώ με τα μικρότερα παιδιά είναι να μη βάλουν κομματάκια από βαμβάκι στο στόμα τους.
«Βοηθώντας τα παιδιά μας να μάθουν πώς να χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους, ενισχύουμε την ευαισθησία και την προσοχή τους», καταλήγει η Barwich.