Ασκήσεις ψυχραιμίας
Απλά μαθήματα διαχείρισης θυμού για εφήβους
Αυτό που πολλές φορές διακρίνει τους εφήβους σε αυτή τη φάση της συναισθηματικής τους ανάπτυξης είναι ότι πρέπει να ανταπεξέλθουν στις συναισθηματικές διακυμάνσεις και να μάθουν να ελέγχουν τις αντιδράσεις που είναι αποτέλεσμα της δίνης στην οποία βρίσκονται. Τα συναισθήματά τους ωριμάζουν, γίνονται πιο έντονα, κι επίσης τους δημιουργούν την ανάγκη να γίνουν πιο εσωστρεφείς. Ταυτόχρονα μεγαλώνουν οι υποχρεώσεις τους απέναντι στους άλλους, απέναντι στο σχολείο, απέναντι στην οικογένεια, αλλά και απέναντι στον εαυτό τους, με στις αποφάσεις που πρέπει να πάρουν για το μέλλον. Όλο αυτό τους προκαλεί έξτρα άγχος και ακόμα μεγαλύτερη εσωτερική αναστάτωση, ως συνέπεια της πίεσης που νιώθουν εμφανίζονται περισσότερο οξύθυμοι, πιο ευέξαπτοι και έχουν συχνά ξεσπάσματα. Ωστόσο αυτό που οι υπόλοιποι εκλαμβάνουν ως συσσωρευμένο θυμό κι ως εκρήξεις θυμού είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο και πολύπλοκο. Το σημαντικό για το γονιό είναι να παραμείνει ψύχραιμος, να το διαχειριστεί με ηρεμία και να βοηθήσει το έφηβο παιδί του να μάθει να το διαχειρίζεται εύκολα και όσο γίνεται πιο ανώδυνα.
Συναισθηματική στήριξη
Το παιδί πρέπει να γνωρίζει ότι συνεχίζει να έχει την αγάπη και τη στήριξή σας, ακόμα και όταν δεν είναι ο καλύτερος εαυτός του. Η συζήτηση, χωρίς φωνές και χωρίς ανεβασμένους τόνους, θα καταφέρει να το ηρεμήσει πολύ πιο αποτελεσματικά από οποιαδήποτε τιμωρία.
Το αλλόκοτο κουβάρι… των συναισθημάτων
Δεν είναι όλα θυμός. Ο θυμός κυρίως προκύπτει από καταπιεσμένα άλλα συναισθήματα. Μάθετε στο παιδί από μικρό να αγκαλιάζει και να αγαπά όλη την γκάμα των συναισθημάτων που υπάρχουν μέσα του. Αφήστε το να λυπηθεί, να πικραθεί, να απογοητευτεί, να κλάψει. Το ίδιο να κάνετε κι εσείς, το παιδί πρέπει από νωρίς να εκτίθεται στις φυσιολογικές αντιδράσεις, στη ζωή και στην καθημερινότητα, δεν υπάρχει μόνο η χαρά και η ευτυχία.
Η λύση είναι η καλύτερη επίθεση
Τα παιδιά που συνήθως είναι επιθετικά –προς τους άλλους αλλά και τον εαυτό τους– ενίοτε δεν έχουν αναπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες. Η από νωρίς κοινωνικοποίηση του παιδιού, το βοηθάει να συγκρατεί και να ελέγχει τις αντιδράσεις του όταν κάτι το πιέζει ή το ενοχλεί. Δώστε εφόδια στο παιδί και αργότερα στον έφηβο για να βρίσκει λύσεις. Τεχνικές αναπνοής, να κλείνει για λίγο τα μάτια και να μετράει αργά ως το δέκα από μέσα του, ή να καταφέρνει για λίγο –με τη δύναμη της φαντασίας– να βγαίνει από τη δύσκολη κατάσταση στην οποία νιώθει ότι βρίσκεται και να τη βλέπει από πάνω.
Δείξε μου το φίλο σου
Ενθαρρύνετε τις σταθερές φιλίες. Οι έφηβοι με σταθερούς καλούς φίλους είναι πιο κοινωνικοί και πιο δεκτικοί στη γνώμη των άλλων. Συζητάνε πιο εύκολα, καλλιεργούν την ενσυναίσθηση και μπαίνουν στη θέση του άλλου ή είναι σε θέση να καταλάβουν πιο εύκολα τους άλλους και τις αντιδράσεις τους. Επίσης, το σημαντικότερο, έχουν πάντα κάποιον να πουν ό,τι τους απασχολεί – στην περίπτωση που δεν τους είναι εύκολο να συζητήσουν κάτι με τους γονείς τους.
Και τώρα τρέχουμε
Όταν βλέπετε τον έφηβο έτοιμο να εκραγεί ή να ετοιμάζει ένα ξέσπασμα θυμού, που μπορεί να έχει ξεκινήσει με μια αντιπαράθεσή σας ή με το να είναι ανυπάκουος σε κάτι, προλάβετε την έκρηξη αποσυμπιέζοντας την κατάσταση. Βγείτε για τρέξιμο. Κάντε μια βόλτα με έντονο περπάτημα, κάντε ποδήλατο. Ύστερα αφού το σώμα ιδρώσει και αποβάλει τις τοξίνες και πέσουν οι παλμοί θα είναι πιο εύκολο να συζητήσετε.
Διδάξτε τους την υπομονή
Κι αυτό μπορεί να γίνει και με διασκεδαστικό τρόπο, παίζοντας. Τα παζλ, τα παιχνίδια συναρμολόγησης, οι κατασκευές εξασκούν την υπομονή, την προσήλωση, το να μην τα παρατάνε.
Βρείτε την αιτία
Αν οι εκρήξεις είναι πολλές, ξαφνικές και επαναλαμβανόμενες, ψάξτε να ανακαλύψετε την αιτία. Συμβαίνει κάτι στο σχολείο; Υπάρχει κάτι που τον απασχολεί ή τον αγχώνει; Έχει μήπως ιδιαίτερα βαρύ πρόγραμμα και πολλές υποχρεώσεις;
Όρια, κανόνες και ανεξαρτησία
Τονώστε το αίσθημα της ανεξαρτησίας που είναι το πρωτεύον ζήτημα που αρχίζει να το απασχολεί δίνοντάς του κίνητρο για αποφάσεις κι επιλογές. Βάλτε όμως από νωρίς συγκεκριμένους κανόνες ειδικά ως προς το θέμα του θυμού, το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται εντός κι εκτός σπιτιού και ορίστε συγκεκριμένες και απτές συνέπειες για όταν ξεπερνάει τα επιτρεπτά όρια.
Μην το πάρετε προσωπικά
Όταν καμιά φορά ξεφύγει λίγο η κατάσταση, για τον έφηβο οι γονείς του είναι ο πιο εύκολος σάκος του μποξ, μπορεί να πει και να κάνει πράγματα που δεν τα εννοεί. Να θυμάστε ότι εκείνη την ώρα μιλάει ο θυμός ή το μπερδεμένο κουβάρι των συναισθημάτων του. Μην ανταπαντήσετε. Μην το προσβάλετε. Κυρίως μη το χτυπήσετε. Αν δείτε ότι είστε έτοιμοι να χάσετε την ψυχραιμία σας, υποχωρήστε για λίγο, βάλτε το θέμα σε πάγο και ξανασυζήτηστε το όταν θα είστε και οι δύο ήρεμοι.
Η δύναμη της αγκαλιάς
Όσο μεγαλώνουν θέλουν και λιγότερες «διαχύσεις», όμως πάντα θα έχουν ανάγκη από τρυφερότητα και αγάπη. Όταν απαντήσετε σε ένα τους ξέσπασμα με αγάπη και κατανόηση, θα το εκτιμήσουν και θα είναι κάτι που θα τα αναχαιτίσει την επόμενη φορά που νιώσουν μια παρόμοια παρόρμηση.
Αποδοχή και ενδυνάμωση
Όταν αποδέχεστε τον έφηβο για αυτό που είναι, όπως είναι, αν το στηρίζετε και είστε δίπλα του, μπορεί να αφεθεί και να δεχτεί τη βοήθειά σας για να ξεπεράσει συναισθηματικές δυσκολίες και να σας δει ως σύμμαχο κι όχι ως αντίπαλο ή ως τιμωρό. Η ισχύς εν τη ενώσει. Τονώστε τα θετικά του στοιχεία. Να το επαινείτε. Να βρίσκετε αφορμές να του υπενθυμίζετε πόσο ξεχωριστός και σημαντικός είναι. Πόσα έχει καταφέρει και πόσα ακόμα μπορεί να πετύχει. Ένας συχνός λόγος του θυμού των εφήβων είναι το αίσθημα της ματαίωσης που τους δημιουργούν είτε οι υψηλές προσδοκίες-απαιτήσεις είτε ο κίνδυνος/το άγχος της αποτυχίας.
Αν παρ’ όλα αυτά τίποτα δεν καταφέρνει να μειώσει τα ξεσπάσματα και ο θυμός αρχίζει να κάνει τον έφηβο μη λειτουργικό στην καθημερινότητά του, ζητήστε βοήθεια και επισκεφτείτε ψυχολόγο. Οι γονείς δεν είναι πάντα σε θέση να βοηθήσουν όπως πρέπει το παιδί τους, μη το δείτε ως αποτυχία, γι’ αυτό υπάρχουν οι ειδικοί!