Ένα διαζύγιο σε ποια ηλικία είναι πιο επώδυνο για τα παιδιά;
Τι απαντούν οι ειδικοί.
Ποτέ δεν είναι στα πλάνα μας ένα διαζύγιο, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μια σχέση παύει να λειτουργεί και η καλύτερη λύση, τότε, είναι να χωρίσουμε τους δρόμους μας με το σύντροφό μας, ακόμα και όταν υπάρχουν ήδη παιδιά. Άλλωστε, για τα μικρότερα μέλη μιας οικογένειας ένα διαζύγιο μπορεί να είναι λιγότερο επώδυνο από το να παρακολουθούν διαρκώς τους γονείς τους να έρχονται σε σύγκρουση και να επικρατεί μονίμως μια δυσάρεστη ατμόσφαιρα στο σπίτι.
Σε κάποιες ηλικίες, μάλιστα, το διαζύγιο μπορεί να είναι μια εμπειρία ελάχιστα τραυματική για το παιδί. «Ουσιαστικά, η μόνη ηλικία όπου το διαζύγιο δεν παρουσιάζει ουσιαστικό αντίκτυπο είναι κάτω των δύο ετών», σχολιάζει σχετικά ο παιδοψυχολόγος dr Scott Carroll. Γεγονός που συνδέεται με τη νοητική ανάπτυξη ενός μωρού. «Ακόμα και ένα νήπιο 2 ετών έχει μνήμη και αντιλαμβάνεται την αλλαγή στο σπίτι, αν και μάλλον σε συναισθηματικό παρά σε νοητικό επίπεδο. Αντιλαμβάνεται την ξαφνική απουσία της πατρικής ή μητρικής φιγούρας», εξηγεί ο Carroll.
Ιδιαίτερα μετά τα 3 πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, η πιθανότητα του συναισθηματικού τραύματος από ένα διαζύγιο είναι υπαρκτή και κορυφώνεται γύρω στα 11 χρόνια του. Στα 11 χρόνια, τα παιδιά είναι πλέον σε θέση να κατανοήσουν τη βαρύτητα της σχέσης μεταξύ των γονιών τους και έχουν προλάβει να συνδεθούν βαθιά και με τους δύο γονείς αλλά και με την οικογένεια ως οντότητα. Στο μεταξύ, γύρω στα 11 χρόνια παραμένουν εξαρτημένα από τους γονείς τους και βαθιά εγωκεντρικά, με συνέπεια να εσωτερικεύουν την κατάρρευση του οικογενειακού δεσμού.
Ωστόσο, όπως τονίζει ο παραπάνω ειδικός, «το δυσκολότερο κομμάτι δεν είναι το διαζύγιο καθεαυτό αλλά οι εντάσεις που επικρατούν ανάμεσα στους γονείς».
Και οι εντάσεις μπορούν να γίνουν εξαιρετικά επώδυνες όταν συμβαίνουν μπροστά στα παιδιά. Ιδιαίτερα όταν οι γονείς χρησιμοποιούν τα παιδιά τους ως δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ τους (για να μεταφέρουν μηνύματα ο ένας στον άλλο) ή υπονομεύουν τον πρώην σύντροφό τους μπροστά στα παιδιά. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, το διαζύγιο μπορεί να αποδειχθεί ακόμα και ευεργετικό για τα παιδιά. «Αν υπάρχουν πολλές εντάσεις στο σπίτι, κάποιες φορές το διαζύγιο έρχεται ως ανακούφιση», σχολιάζει ο Carroll.
Λίγο πριν από την εφηβεία, η εμπειρία ενός διαζυγίου για το παιδί μπορεί να γίνει πιο επώδυνη όταν ο ένας από τους δύο γονείς, απλά, παύει να υπάρχει στη ζωή του παιδιού. Τότε, το νεότερο μέλος της οικογένειας μπορεί να αισθανθεί ότι με το διαζύγιο των γονιών του χάνει ένα κομμάτι του εαυτού του. «Το χειρότερο πράγμα για το παιδί μετά από ένα διαζύγιο είναι το να πάψει ο ένας γονιός να συμμετέχει στην ανατροφή του». Τότε, το παιδί μπορεί να επιρρίψει ευθύνες στον εαυτό του, καθώς θα αναρωτηθεί: «Τι έχω κάνει λάθος και δεν με αγαπά πια ο μπαμπάς/η μαμά;».
Τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα, ωστόσο, όταν τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία. Μαζί με αυτήν έρχεται και η κριτική ικανότητα, καθώς και ένας βαθμός ανεξαρτησίας που τους επιτρέπει να δουν τον εαυτό τους ως οντότητες ξέχωρες από την οικογένεια.
«Από τη στιγμή που ένα παιδί μπαίνει στην εφηβεία, είναι εφικτό να αποδεχτεί και να κατανοήσει το διαζύγιο των γονιών του», προσθέτει ο Carroll. «Έχω δει παιδιά στην εφηβεία να υπερασπίζονται την επιλογή των γονιών τους να πάρουν διαζύγιο. Σε μερικές περιπτώσεις είναι τα πιο έξυπνα άτομα στην αίθουσα της συνεδρίας».
Τα καλά νέα για τα ζευγάρια που δεν μπορούν, για οποιονδήποτε λόγο, να συνεχίσουν να είναι μαζί; Τα παιδιά είναι αρκετά ευέλικτα σε αλλαγές, ιδιαίτερα αν πριν από το διαζύγιο ήταν ψυχολογικά υγιή. Θα τους πάρει περίπου ένα χρόνο να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, αλλά η πλειοψηφία των παιδιών τελικά το καταφέρνει.
Αν λοιπόν αισθάνεστε ότι η σχέση σας με το σύντροφό σας έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο, μάλλον το καλύτερο που έχετε να κάνετε για τα παιδιά σας δεν είναι να μείνετε μαζί πάση θυσία (είπαμε, οι συνεχείς εντάσεις μπορεί να είναι χειρότερες από το διαζύγιο), αλλά να κρατάτε τους καβγάδες σας για τις ώρες που το παιδί δεν είναι στο σπίτι. Και να μην ξεχνάτε ότι όσο καλύτερη επικοινωνία καταφέρετε να διατηρήσετε με τον πρώην σύντροφό σας, τόσο το καλύτερο για τα παιδιά σας.
«Μάθετε να συνεργάζεστε. Από τη στιγμή που γίνατε γονείς, είναι καθήκον σας η καλή συνεργασία μεταξύ σας», καταλήγει ο ειδικός.