Το μυστικό που δεν πρέπει να κρατήσει ποτέ ένα παιδί στην εφηβεία
Μια παιδοψυχολόγος, που υπογράφει με το ψευδώνυμο Misha V., προειδοποιεί τους γονείς για έναν αόρατο κίνδυνο.
Νωρίς εκείνο το πρωί, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα.
Το είδος του τηλεφωνήματος που δεν θα ήθελες ποτέ να σου κάνουν. «Χρειαζόμαστε βοήθεια, έχουμε ένα θάνατο παιδιού».
Σε κλάσματα του δευτερολέπτου, η καρδιά μου βούλιαξε και από το μυαλό μου άρχισαν να περνούν εκατομμύρια ερωτήσεις με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ως ειδικός ψυχικής υγείας που δουλεύω με μαθητές υψηλού κινδύνου, αυτό είναι το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσα να ακούσω.
Μια μαθήτρια, που δεν ήταν δικό μου περιστατικό αλλά πήγαινε σε ένα από τα σχολεία με τα οποία συνεργάζομαι, είχε αυτοκτονήσει.
Ήταν μόλις έντεκα ετών.
Καθώς αρχίσαμε να συγκεντρώνουμε πληροφορίες και να προσφέρουμε συμβουλευτική υποστήριξη σε όλους τους μαθητές, ήρθε να μας βρει η κολλητή της, κλαίγοντας, για να μοιραστεί μαζί της το γεγονός ότι ήξερε, από πριν, πως κάτι δεν πήγαινε καλά.
Η Megan (το όνομα του κοριτσιού που αυτοκτόνησε έχει αλλαχτεί) της είχε εμπιστευτεί ότι ο πατέρας της την κακοποιούσε, κρύβοντας τις μελανιές κάτω από μακρυμάνικες μπλούζες, ακόμα και τις πιο ζεστές μέρες. Της έλεγε ότι η κακοποίηση ήταν διαρκής, πως ένιωθε ότι δεν θα τελείωνε ποτέ και ότι δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να ζει με αυτό το μυστικό.
Αλλά η φίλη της θεώρησε ότι λέγοντάς το σε έναν ενήλικα, θα πρόδιδε τη Megan. Θέλοντας να συμπεριφερθεί σαν πιστή φίλη, κράτησε το μυστικό της.
«Το τελευταίο πράγμα που είπα στη Megan ήταν ότι θα τα λέγαμε αύριο… αλλά δεν θα την ξαναδώ ποτέ… δεν μπορώ να πιστέψω ότι χάθηκε». Η φωνή της έτρεμε ενώ μιλούσε, καταπίνοντας τα δάκρυά της μέχρι που δεν ήταν σε θέση πλέον να αντισταθεί και ξέσπασε σε κλάματα.
Στις συναντήσεις μου με τα παιδιά, τους δασκάλους και τους αστυνομικούς που ερευνούσαν την υπόθεση, άκουγα ξανά και ξανά τη φράση «δεν είδαμε κανένα σημάδι προβλήματος». Όλοι μιλούσαν για ένα γλυκό, συμπαθητικό κορίτσι, με πολλούς φίλους.
Κάποιες φορές τα παιδιά που φαίνονται χαρούμενα και προσαρμοσμένα είναι εκείνα που κρύβουν τα πιο επώδυνα μυστικά.
Μυστικά. Μπορούν να προκαλέσουν τόσο μεγάλη καταστροφή.
Ενώ τα παιδιά πλησιάζουν προς την προεφηβεία και την εφηβεία τους, οι προσωπικές σχέσεις γίνονται το επίκεντρο της ζωής τους και τα μυστικά αναδεικνύονται σε ένα ισχυρό κοινωνικό συμβόλαιο.
Οι έφηβοι συχνά ανησυχούν ότι αν τα μοιραστούν με έναν ενήλικα θα αναστατώσουν το φίλο τους ή θα γίνουν «καρφιά», με κίνδυνο να αποκλειστούν από τον κοινωνικό κύκλο τους. Όλα αυτά μπορεί να αναγκάσουν ένα παιδί να σιωπήσει.
Αλλά τέτοιες τραγωδίες μπορούν να προληφθούν, προτού ένα παιδί να νιώσει τόσο απελπισμένο ώστε να αφαιρέσει τη ζωή του.
Ως γονείς, συχνά διδάσκουμε τα παιδιά μας να μας το λένε αν κάποιος τα αγγίξει με ακατάλληλο τρόπο ή τα πληγώσει, ένα μήνυμα εξαιρετικά σημαντικό, το οποίο όμως δεν αρκεί.
Πρέπει επίσης να διδάξουμε τα παιδιά μας να μας το λένε όχι μόνο αν τα ίδια πληγώνονται από κάποιον, αλλά και αν ένας φίλος τους τούς εμπιστευτεί κάποιο περιστατικό κακοποίησης ή τις αυτοκτονικές του σκέψεις. Έτσι, δεν προδίδουν το φίλο τους αλλά τον βοηθούν, ενώ αν κρύψουν κάτι τόσο σημαντικό μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες.
Στην κλινική εμπειρία μου έχω δει πόσο καλά αποτελέσματα μπορεί να έχει η κατάλληλη θεραπεία. Όταν ένα κακοποιημένο παιδί δέχεται στήριξη και την κατάλληλη παρέμβαση, μειώνονται δραστικά οι πιθανότητες να κάνει κακό στον εαυτό του.
Δεδομένου του πόσο επείγουσα μπορεί να είναι μια τέτοια κατάσταση, αν έρθει ποτέ το παιδί σας και μοιραστεί μαζί σας ότι κάποιος φίλος του κακοποιήθηκε, σας παρακαλώ αναλάβετε αμέσως δράση.
Η κακοποίηση είναι τρομακτική και μπορεί να κάνει κάποιον να νιώσει αδύναμος, γιατί ίσως να μην ξέρει πώς να το αντιμετωπίσει. Κάποιες φορές δυσκολευόμαστε να την πιστέψουμε – κανένας δεν θέλει κάτι τόσο τρομερό να είναι αληθινό.
Όταν γνωρίζουμε κάποιον, ακόμα και αν τον βλέπουμε περιστασιακά, όπως συμβαίνει με τους γονείς των φίλων των παιδιών μας, είναι φυσικό να διστάζουμε να αποδεχτούμε ότι μπορεί να συμβαίνει κάτι τόσο απαίσιο.
Ίσως σκεφτόμαστε ότι οι γονείς εκείνου του παιδιού δείχνουν «καλοί» ή ότι το παιδί απλά «δραματοποίησε» την κατάσταση ή ότι δεν είναι τίποτα παραπάνω από την τυπική σύγκρουση ενός εφήβου με τους γονείς του – και ότι θα πρέπει να υπάρχει κάποια άλλη εξήγηση.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην αγνοήσουμε μια τέτοια κατηγορία. Κανένας δεν μπορεί να ξέρει τι συμβαίνει στο σπίτι του άλλου, επομένως αν το παιδί σας μοιραστεί μαζί σας ότι κάποιος πλήγωσε το φίλο του, σας παρακαλώ επικοινωνήστε με κάποια γραμμή τηλεφωνικής υποστήριξης και αναφέρετε το περιστατικό, ανώνυμα έστω.
Ή επισκεφτείτε το σχολείο του παιδιού και μοιραστείτε το περιστατικό με κάποιον αρμόδιο που εμπιστεύεστε.
Ας μην αφήσουμε ένα ακόμα παιδί να αφαιρέσει την ίδια του τη ζωή – με κίνδυνο το δικό του παιδί, ο φίλος του, να πρέπει να ζήσει με το συναισθηματικό τραύμα ότι ενώ γνώριζε κάτι, δεν έκανε τίποτα.